 |
Đi ngược các nghị quyết Trung ương và công ước quốc tế
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học vừa có công văn báo cáo Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân về việc thu hẹp Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải (gọi tắt là Khu bảo tồn Tiền Hải).
Theo đó, quyết định 731 của UBND tỉnh Thái Bình, thu hẹp gần 90% diện tích Khu bảo tồn Tiền Hải, ảnh hưởng tới việc thực hiện các mục tiêu về bảo tồn đa dạng sinh học, chủ trương của Đảng và Nhà nước về bảo vệ môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và thực hiện các cam kết với quốc tế.
Quyết định của UBND tỉnh Thái Bình sẽ ảnh hưởng tới việc bảo tồn đa dạng sinh học và các sinh cảnh đất ngập nước tự nhiên tiêu biểu, làm mất đi mắt xích quan trọng trong đường bay của các loài chim di cư quý hiếm trên thế giới, gây suy giảm các loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.
Cụ thể, theo Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, việc thu hẹp gần 90% diện tích Khu bảo tồn Tiền Hải ảnh hưởng tới việc thực hiện mục tiêu Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 3/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường (nâng diện tích các khu bảo tồn thiên nhiên lên trên 3 triệu ha).
Ảnh hưởng tới Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (mục tiêu cụ thể đến năm 2030 là quản lý và bảo vệ tốt các hệ sinh thái biển, ven biển và hải đảo, tăng diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt tối thiểu 6% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia).
 |
Một phần Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải. (Ảnh: TL) |
Quyết định của Thái Bình cũng ảnh hưởng tới việc thực hiện các cam kết của Việt Nam về bảo tồn đa dạng sinh học đối với quốc tế như Công ước RAMSAR, Công ước Đa dạng sinh học, Khung Đa dạng sinh học toàn cầu 2020 (mục tiêu gia tăng diện tích các khu vực bảo tồn đa dạng sinh học).
Đặc biệt, theo Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, quyết định của UBND tỉnh Thái Bình sẽ ảnh hưởng tới việc bảo tồn đa dạng sinh học và các sinh cảnh đất ngập nước tự nhiên tiêu biểu, làm mất đi mắt xích quan trọng trong đường bay của các loài chim di cư quý hiếm trên thế giới, gây suy giảm các loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, ảnh hưởng đến khả năng thích ứng và chống chịu trước các rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu, tác động trực tiếp đến sinh kế của người dân ven biển, kinh tế - xã hội của địa phương.
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học nêu quan điểm, với các giá trị, vai trò và tầm quan trọng của Khu bảo tồn Tiền Hải đối với tỉnh Thái Bình nói riêng và quốc gia, quốc tế nói chung, đồng thời tuân thủ các chủ trương, đường lối, chính sách và quy định pháp luật Việt Nam, cam kết quốc tế, Khu bảo tồn Tiền Hải cần tiếp tục duy trì và bảo vệ đảm bảo nguyên tắc hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, không đánh đổi môi trường với phát triển kinh tế.
Không nhận được báo cáo việc thu hẹp khu bảo tồn
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học cho biết thêm, Khu bảo tồn Tiền Hải nằm trong quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học của cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 45/QĐTTg ngày 08 tháng 01 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ).
Khu bảo tồn cũng nằm trong quy hoạch hệ thống rừng đặc dụng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 1976/QĐTTg ngày 30 tháng 10 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ).
 |
Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải tại địa bàn xã Nam Hưng. (Ảnh: Trường Hùng) |
Tại dự thảo quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (hồ sơ quy hoạch đã được trình Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 7276/BTNMT-TCMT ngày 01 tháng 12 năm 2022), Khu bảo tồn Tiền Hải tiếp tục được đề xuất duy trì diện tích là 12.500 ha.
Tại Quyết định số 1107/QĐ-BTNMT ngày 15 tháng 5 năm 2015 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc công bố Danh mục các khu bảo tồn, Khu bảo tồn Tiền Hải được chuyển tiếp thành khu dự trữ thiên nhiên theo pháp luật về đa dạng sinh học với diện tích 12.500 ha.
Chế độ quản lý, điều chỉnh diện tích, ranh giới của Khu bảo tồn Tiền Hải không chỉ tuân thủ theo pháp luật về lâm nghiệp mà còn phải tuân thủ theo pháp luật về bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học và môi trường. Theo đó, đối với điều chỉnh diện tích, ranh giới khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước cấp tỉnh phải xin ý kiến của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Như vậy, Khu bảo tồn Tiền Hải là di sản thiên nhiên theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường. Chế độ quản lý, điều chỉnh diện tích, ranh giới của Khu bảo tồn Tiền Hải không chỉ tuân thủ theo pháp luật về lâm nghiệp mà còn phải tuân thủ theo pháp luật về bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học và môi trường. Theo đó, đối với điều chỉnh diện tích, ranh giới khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước cấp tỉnh phải xin ý kiến của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Tuy nhiên, theo đại diện Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, đến thời điểm hiện nay, cục chưa nhận được công văn xin ý kiến về nội dung của Quyết định số 731/QĐ-UBND nêu trên và không nhận được quyết định chính thức sau khi UBND tỉnh ban hành.
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo các đơn vị trong bộ có liên quan rà soát, báo cáo về việc xử lý các vấn đề có liên quan đến quy hoạch tỉnh Thái Bình, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, đánh giá tác động môi trường khu kinh tế Thái Bình và các dự án phát triển khác trong khu vực của Khu bảo tồn Tiền Hải.
Khu bảo tồn Tiền Hải có tầm quan trọng quốc gia, quốc tế
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học thông tin thêm, Khu bảo tồn Tiền Hải là khu vực có giá trị đa dạng sinh học cao và cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa huyện Tiền Hải, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học của tỉnh Thái Bình.
Khu bảo tồn Tiền Hải chứa đựng các sinh cảnh quan trọng của 215 loài chim với nhiều loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ như cò thìa, rẽ mỏ thìa, bồ nông chân xám, 116 loài thực vật, 113 loài côn trùng, 37 loài lưỡng cư, bò sát.
Khu bảo tồn Tiền Hải cũng chứa đựng các kiểu đất ngập nước đặc thù (như rừng ngập mặn, bãi vùng gian triều, vùng nước cửa sông...) là môi trường sống của 20 loài có giá trị kinh tế cao, cung cấp các sinh kế hằng ngày cho người dân địa phương vùng ven biển Tiền Hải.
 |
Cò thìa, một trong những loài chim quý hiếm ghi nhận được ở Khu bảo tồn Tiền Hải. (Ảnh: vietnamwildlife.org) |
Khu bảo tồn Tiền Hải được xác lập tại Quyết định số 2159/QĐ-UBND ngày 26 tháng 9 năm 2014 của UBND tỉnh Thái Bình với diện tích 12.500 ha nhằm bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước điển hình của vùng cửa sông Hồng, bảo vệ khu vực di trú của các loài chim nước quý, hiếm, có tầm quan trọng quốc gia và quốc tế, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Đặc biệt, Khu bảo tồn Tiền Hải là một trong hai vùng lõi của khu Dự trữ sinh quyển thế giới Châu thổ sông Hồng (năm 2004). Điều này khẳng định rõ tầm quan trọng và giá trị đa dạng sinh học của Khu bảo tồn Tiền Hải với quốc gia và thế giới.
Trước đó, Thái Bình có quyết định 731 về việc xác định vị trí, quy mô diện tích, ranh giới khu rừng đặc dụng tại ba xã ven biển Nam Phú, Nam Hưng và Nam Thịnh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình, còn gọi là Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải.
Theo quyết định, quy mô diện tích của khu bảo tồn chỉ còn 1320ha, giảm gần 90% quy mô diện tích khu bảo tồn được xác lập năm 2014 theo Quyết định số 2159 của UBND tỉnh Thái Bình.
Việc thu hẹp quy mô khu bảo tồn nhằm mục đích phục vụ quy hoạch Khu Kinh tế Thái Bình, trong đó có dự án khu đô thị, dịch vụ, nghỉ dưỡng, sân golf Cồn Vành – Cồn Thủ.
