Về đại biểu người dân tộc thiểu số trong cơ quan Quốc hội qua các khoá, nhìn vào kết quả cho thấy, ngoại trừ Khoá I, bầu cử Quốc hội trong một bối cảnh chính trị đặc biệt (Việt Nam mới giành được độc lập) thì tỷ lệ dân tộc thiểu số trong cơ quan Quốc hội đạt tỷ lệ 10,2% với 34/333 đại biểu.
Giai đoạn tiếp theo từ Khoá II, III, thành phần đã tăng lên đáng kể (tương ứng 15,6% và 16,7%).
Mới đây nhất, khoá XV (2021 - 2026) đạt tỷ lệ đại biểu dân tộc thiểu số là 17,8%, với 89/499 đại biểu của 32 dân tộc trúng cử, cao nhất các khoá Quốc hội, tức là gần với chỉ tiêu quy định mới về ứng cử viên dân tộc thiểu số theo luật định (18%).
 |
Tuy mức độ biến động tỷ lệ đại biểu dân tộc thiểu số trong cơ quan Quốc hội có khác nhau, phụ thuộc vào giai đoạn, hoàn cảnh, tình hình chính trị…, nhưng nhìn chung tỷ lệ đều đạt cao hơn tỷ lệ dân số dân tộc trong cơ cấu dân số quốc gia. Đây là kết quả rất đáng ghi nhận.
Về cơ cấu thành phần các dân tộc, mỗi nhiệm kỳ Quốc hội đều có đại diện của 28 đến 32 dân tộc.
Một số dân tộc thiểu số đông dân như Tày, Thái, Mường, Khmer, Mông, Nùng đều có đại diện qua các khoá Quốc hội với số lượng đáng kể.
Một số dân tộc có ít dân sinh sống ở các vùng núi cao, hẻo lánh cũng có đại diện tham gia Quốc hội.
Đáng chú ý, khoá XIV, lần đầu tiên có đại diện dân tộc Mảng (dân số dưới 5.000 người). Khoá XV, lần đầu tiên có đại diện dân tộc Brâu (dân số dưới 1.000 người) và dân tộc Lự (dân số dưới 6.000 người) tham gia Quốc hội.
Đến nay đã có tổng số 52/54 dân tộc (bao gồm cả dân tộc Kinh) và 51/53 dân tộc thiểu số có đại diện tham gia Quốc hội các khoá.
Hiện, chỉ còn hai dân tộc là Ơ đu và Ngái chưa có đại diện tham gia các khoá Quốc hội. Việt Nam hiện đang phấn đấu để các dân tộc này có đại biểu Quốc hội.
Có thể nói trong suốt những năm vừa qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc đảm bảo quyền chính trị, trong đó có quyền bầu cử, ứng cử cho người dân tộc thiểu số, bảo đảm tỷ lệ thích đáng, phù hợp đại diện các dân tộc trong cơ quan Quốc hội cũng như Hội đồng nhân dân các cấp.
Kết quả bầu cử Quốc hội các khoá, nhất là những năm trở lại đây là minh chứng rõ nét cho đường lối chính trị của Việt Nam thực hiện nguyên tắc bình đẳng, đoàn kết giữa các dân tộc, không phân biệt đối xử và luôn tạo cơ hội cho các dân tộc hoà nhập vào sự phát triển chung của quốc gia dân tộc, góp phần thực hiện tốt các công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Việt Nam có 54 dân tộc anh em cùng chung sống lâu đời, trong đó có 53 dân tộc thiểu số với hơn 14 triệu người (chiếm khoảng 14,7% dân số cả nước). Các dân tộc thiểu số có dân số không đồng đều, có nhóm đông trên một triệu người như Tày, Thái, Mường, Khmer, ngược lại có nhóm dân số dưới một nghìn người như Si La, Pu Péo, Ơ Đu, Brâu, Rơ Măm.
Địa bàn cư trú của các dân tộc thiểu số phân bố trên 3/4 diện tích cả nước tại 51/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, 548 huyện, 5.266 đơn vị hành chính cấp xã, chủ yếu ở vùng Đông Bắc, Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ và Tây duyên hải Miền Trung.
