Sau thành công của Đào, phở và piano, có nhiều khoảng trống trong cơ chế sản xuất và phát hành phim sử dụng kinh phí, ngân sách nhà nước. Nguyên nhân của khoảng trống này được các chuyên gia, nhà sản xuất chỉ ra là do vướng mắc cơ chế, chưa có chế tài hỗ trợ phát hành, phổ biến các phim sử dụng ngân sách nhà nước.
Nhằm tháo gỡ nút thắt để phim sử dụng ngân sách nhà nước ra rạp, bán được vé, Cục Điện ảnh đã xây dựng và đang hoàn thiện Nghị định quy định về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị. Dự thảo Nghị định hiện đang được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xin ý kiến rộng rãi trên Cổng Thông tin Điện tử của Bộ, từ nay đến 27/8.
Theo Báo cáo đánh giá thực trạng quan hệ xã hội có liên quan đến dự thảo, sau khi thí điểm phát hành nhiều phim sử dụng ngân sách nhà nước, các bộ phim đã nhận được sự quan tâm của đông đảo khán giả Thủ đô, tạo ra hiệu ứng truyền thông, đặc biệt là phim Đào, phở và piano. Tính đến ngày 5/3/2024, phim đã có 16 nhà phát hành, đạt tổng doanh thu hơn 23 tỷ đồng.
"Trường hợp Đào, phở và piano cho thấy phim đặt hàng không chỉ phục vụ nhiệm vụ chính trị, mà còn có khả năng tạo doanh thu đáng kể nếu được phát hành, phổ biến đúng thời điểm. Tuy nhiên, nếu không có cơ chế thu - chi - nộp ngân sách rõ ràng, sẽ không thể tái đầu tư hoặc tái phân bổ nguồn thu cho các dự án điện ảnh tiếp theo. Các cơ sở phát hành, phổ biến cũng không thể tự chịu mọi chi phí vận hành, 100% doanh thu từ việc bán vé sẽ nộp vào ngân sách nhà nước vì điều này không phù hợp với quy luật của nền kinh tế thị trường, đồng thời không huy động được nhiều thành phần kinh tế tham gia vào phát hành, phổ biến phim", báo cáo nêu rõ.
Đại diện chủ sở hữu phim đối với phim sử dụng ngân sách nhà nước là cơ quan nhà nước sử dụng ngân sách để đặt hàng, giao nhiệm vụ, đấu thầu sản xuất phim, cơ quan nhà nước được chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng phim hoặc cơ quan được uỷ quyền đại diện chủ sở hữu đối với phim sử dụng một phần ngân sách nhà nước.
Dự thảo đề xuất tỷ lệ 30% doanh thu dành cho đại diện chủ sở hữu phim. Tỷ lệ này được đánh giá là bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và tổ chức cá nhân phát hành, phổ biến.
Mức tối thiểu 30% được đưa ra dựa trên kết quả khảo sát của Cục Điện ảnh đối với một số hệ thống rạp chiếu và nền tảng phổ biến phim trực tuyến.
"Quy định cụ thể mức tối thiểu giúp ngăn chặn việc thỏa thuận bất lợi cho phía Nhà nước đồng thời hạn chế thất thoát dưới hình thức hợp tác thiếu minh bạch. Tuy nhiên, hoạt động phát hành, phổ biến phim có yếu tố thị trường, liên quan đến nhiều hình thức khai thác khác nhau (chiếu rạp, nền tảng số, chiếu kèm dịch vụ...), với chi phí đầu tư, mức độ rủi ro và năng lực các bên khác nhau. Vì vậy, việc đồng thời cho phép các bên thỏa thuận là phù hợp để bảo đảm tính linh hoạt, thực tiễn trong hợp tác và khuyến khích xã hội hóa khai thác phim chính trị theo hướng có doanh thu", dự thảo Nghị định nêu rõ.
