Đừng để tàn phế vì bệnh xương khớp
Các bệnh xương khớp, điển hình là có nhóm bệnh viêm sụn khớp đang gia tăng nhanh tạo nên gánh nặng cho gia đình và xã hội trong khi việc phòng ngừa và điều trị vẫn chưa được người bệnh quan tâm.
 |
| Đừng để tàn phế vì quên dự phòng bệnh thoái hóa khớp. |
Gia tăng nhanh
Theo PGS.TS.BS Lê Anh Thư, Khoa Nội Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Chợ Rẫy, thống kê trong những năm gần đây của Trung tâm kiểm soát bệnh tật của Mỹ cho thấy, các bệnh viêm khớp là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế cho con người, tiếp theo là các vấn đề về lưng và cột sống. Như vậy, cả 2 nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế cho con người trong suốt thập niên 2000 - 2010 đều thuộc lĩnh vực các bệnh Cơ Xương Khớp. Theo bác sĩ Thư nếu các bệnh lý tim mạch nguyên nhân hàng đầu gây tử vong là thì nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế lại là các bệnh lý xương khớp. “Đến 2020 sẽ có 90% các trường hợp thay khớp gối và khớp háng là do thoái hoá khớp cả về nguyên phát và thứ phát”- bác sĩ Thư cảnh báo.
Theo các chuyên gia y tế, tuổi thọ con người càng được nâng cao thì tỷ lệ các bệnh xương khớp ngày càng phổ biến. Thống kê tại Mỹ cho thấy, hơn 1/3 dân số mắc các bệnh về xương khớp. 80% người trên 55 tuổi bị thoái hóa khớp. Mỗi năm thoái hóa khớp cũng gây ra 1 triệu lượt nhập viện và 45 triệu lượt khám và làm tổn thất 100 tỷ USD cho chi phí điều trị và mất sức lao động. Tại Việt Nam, dân số vượt ngưỡng 86 triệu người và tuổi thọ trung bình đã đạt tới 72,5 tuổi cũng là một trong những thách thức cho việc điều trị căn bệnh này.
Theo những số liệu gần đây, số người tuổi già tại nước ta đã lên hơn 6 triệu người, chiếm 7% tổng dân số. Theo dự đoán, tỉ lệ này sẽ tăng lên khoảng trên 10 triệu ,chiếm 10% dân số vào 2020. Phụ nữ chiếm khoảng 60% người có tuổi. Do vậy, chăm sóc sức khoẻ xương khớp cho người có tuổi đang là vấn đề rất thách thức.
Thoái hóa khớp: báo động!
Tại Việt Nam, dù chưa có thống kê đầy đủ nhưng với 30 % người trên 35 tuổi, 60 % người trên tuổi 65 và 85% người trên tuổi 80 bị thoái hóa khớp là con số thực sự đáng quan tâm. Theo Th.S. BS Hồ Phạm Thục Lan, Trưởng khoa Cơ Xương Khớp BV. Nhân Dân 115 thì bệnh thoái hóa khớp đang có tần xuất mắc rất cao trong cộng đồng. BS Lan cho biết, mỗi ngày tại BV. Nhân Dân 115 có khoảng gần 200 bệnh nhân tới khám, tái khám các bệnh xương khớp thì trên 50% trong đó là thoái hóa khớp. Khoảng 2/3 trong số bệnh nhân được chẩn đoán thoái hóa khớp phải nhập viện điều trị.
 |
Trong khi đó, tại các khoa cơ xương khớp của các BV như Nhân Dân Gia Định, BV Nguyễn Tri Phương, BV Thống Nhất… cũng khám từ vài chục đến hàng trăm bệnh xương khớp. Đáng chú ý, tại BV Chợ Rẫy, theo số liệu năm 2011, có đến 64.000 lượt bệnh nhân đến Phòng khám khớp của BV, “biến” Phòng khám khớp trở thành phòng khám có số lượng bệnh đông nhất trong các chuyên khoa. Còn tại BV đặc thù như BV Chấn thương Chỉnh hình TPHCM, nếu trung bình mỗi ngày phòng khám khớp giải quyết khám cho 250 bệnh nhân như hiện nay thì số lượng bệnh nhân đến khám trong một năm khoảng 90 ngàn lượt khám.
 |
Theo BS Thục Lan, thoái hóa khớp có tuổi mắc sớm hơn tuổi loãng xương và cũng là tốp hàng đầu làm giảm, mất khả năng vận động. tuy vậy, truyền thông về bệnh lại chưa nhiều, nhất là tại các vùng nông thôn. Còn theo BS Anh Thư, dân số nước ta đang già hóa, các bệnh xương khớp nói chung và thoái hóa khớp, sụn khớp nói riêng sẽ là gánh nặng cho kinh tế gia đình, xã hội và gánh nặng cho BHYT khi thời gian điều trị dài ra. Trong khi đó, hiện còn nhiều hạn chế về thuốc men, hiệu quả điều trị nên việc điều trị duy trì, sống chung với bệnh đồng thời giảm được khó khăn do bệnh, tăng chất lượng cuộc sống vẫn là ưu tiên và mục tiêu hàng đầu trong chăm sóc các bệnh xương khớp hiện nay.
Làm gì với thoái hóa khớp?
Biện pháp điều trị thoái hóa khớp phải bao gồm chế độ luyện tập và thuốc men. Trong biện pháp thuốc có cả thuốc kháng viêm giảm đau và bổ sung các dưỡng chất cho khớp. Dùng thuốc kháng viêm giảm đau chỉ có tác dụng giảm đau nhất thời mà không thể làm hồi phục lớp sụn bị thoái hóa. Thuốc cũng sẽ khó cho tác dụng nếu sụn đã hư nhiều. Hơn nữa, nếu sử dụng lâu dài sẽ có khả năng gây loét dạ dày, ảnh hưởng đến chức năng thận…
Y học cũng đã tìm ra và áp dụng nhiều loại dưỡng chất đặc biệt để áp dụng vào quá trình ngăn ngừa và điều trị thoái hóa khớp. Trong sụn, người ta nhận thấy có chứa rất nhiều thành phần chất Collagen Type 2, chiếm 90% chất collagen trong sụn nên đã nghiên cứu để cung cấp dưỡng chất này cho khớp. Hiệu quả của bổ sung Collagen Type II, đặc biệt là Collagen Type II không biến tính (UC-II) trong việc hỗ trợ điều trị viêm đa khớp dạng thấp cũng như thoái hóa khớp đã được chứng minh.
Một nghiên cứu của tác giả David C. Crowley và cộng sự tiến hành tại Mỹ, Canada đã cho thấy Collagen Type II không biến tính mang lại kết quả tốt hơn hẳn so với phương pháp dùng Glucosamine trên bệnh nhân thoái hóa khớp sau 30, 60 và 90 ngày sử dụng. Bên cạnh đó, người bị thoái hóa khớp cần kiểm soát cân nặng, thay đổi thói quen sinh hoạt: hạn chế leo cầu thang hay khiêng vác nặng, tránh ngồi xổm hay ngồi xếp bằng, tránh vận động quá mức mà không cho khớp nghỉ ngơi. Khi tuổi đã lớn, khớp đã đau, cần tránh các môn thể thao quá mạnh…
Chế độ ăn nhiều rau quả, đủ năng lượng đạm, tinh bột…, vừa đủ chất béo ưu tiên dầu thực vật nhiều omega3cũng giúp cung cấp dinh dưỡng cho sức khỏe của khớp xương. Người bệnh cần tránh ăn quá mặn, quá ngọt, tránh rượu bia và chất kích thích thần kinh vì chất này gây co cứng cơ, giảm tác dụng của thuốc điều trị. Về vận động, nguyên tắc đáng nhớ nhất đối với người bị thoái hóa khớp là: ít vận động nhưng thường xuyên. Hoạt động nhiều quá sẽ làm đau các khớp nhưng ít quá khiến khớp xơ, cứng. Nên tập 10 phút/ lần, 30 phút/ngày, 5 buổi/tuần và không tập quá sức.
Ngọc Lâm
