Theo TS. Nguyễn Minh Sơn, dưới sự tác động từ sự thay đổi cơ cấu ngành nghề trên toàn cầu, lĩnh vực Công nghệ thông tin và Truyền thông tại Việt Nam hiện có xu hướng tập trung nhiều hơn vào các hoạt động thuê ngoài (outsourcing) và gia công, thay vì các mảng nghiên cứu hay phát triển sản phẩm. Vì thế, trong khoảng hai năm gần đây, nhu cầu tuyển dụng trong lĩnh vực này có dấu hiệu chững lại, không còn tăng mạnh như trước.
Trên cơ sở đó, sinh viên vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc đổi mới sáng tạo và khẳng định bản thân giữa môi trường cạnh tranh cao. Đặc biệt, cơ hội khởi nghiệp trong nhóm ngành này vẫn còn tiềm năng, song phụ thuộc nhiều vào khả năng nắm bắt nhu cầu thị trường và đáp ứng yêu cầu cụ thể của công việc.
Tư duy sản phẩm
![ts-nguyen-minh-son-dhqg-tphcm.jpg](https://cdn.tienphong.vn/images/6f373481371f32a37e1f082946830ef00e868223616edd9cc648483c5bb86a9fa693ae981d407805c6fedb6aab39cd7a59beb92f4251c48d94c8293be1c32409/ts-nguyen-minh-son-dhqg-tphcm.jpg "“Tư duy sản phẩm ở đây được hiểu là khả năng nhìn nhận toàn diện về một sản phẩm. Bao gồm cả xác định ai là người dùng, cách họ sử dụng, mức độ thích ứng, khả năng phát triển và vận hành của sản phẩm đó trên thực tế. Nói cách khác, sinh viên cần hiểu rõ vòng đời, giá trị của sản phẩm trong mối quan hệ với nhu cầu và sự thay đổi của thị trường," TS. Nguyễn Minh Sơn chia sẻ.")
Nhiều sinh viên ngành Kỹ thuật Máy tính thường chú trọng hoàn thiện sản phẩm về mặt kỹ thuật mà ít để ý đến nhu cầu người dùng. Theo TS. Nguyễn Minh Sơn, các bạn sinh viên khối ngành Kỹ thuật thường nghĩ sản phẩm càng nhiều tính năng, cấu trúc phức tạp càng tốt. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, một sản phẩm công nghệ không chỉ dừng lại ở công nghệ cao, mà quan trọng hơn là mức độ phù hợp với thị trường và nhu cầu người dùng.
"Sự khác biệt giữa một lập trình viên chỉ giỏi kỹ thuật và một người có tư duy sản phẩm - thị trường thể hiện rõ ở cách họ tiếp cận và phát triển giải pháp công nghệ. Lập trình viên thuần kỹ thuật thường tập trung vào việc hoàn thiện chức năng, đôi khi bỏ qua yếu tố trải nghiệm và nhu cầu thực tế. Ngược lại, người có tư duy sản phẩm không chỉ am hiểu công nghệ mà còn biết đặt câu hỏi về giá trị thực tiễn cho người dùng.
Đây là yếu tố mà các nhà phát triển có kinh nghiệm thường nhìn thấy rõ, trong khi nhiều sinh viên mới ra trường hoặc mới bắt đầu khởi nghiệp còn thiếu kinh nghiệm thực tế để nhận ra. Chính tư duy cân bằng giữa kỹ thuật và nhu cầu thị trường này giúp họ có lợi thế lớn hơn trong quá trình phát triển, triển khai và thương mại hóa sản phẩm."
“Tư duy sản phẩm chỉ mới bắt đầu được lồng ghép trong một số tin tức, kênh giáo dục về ngành, tuy nhiên vẫn chưa được hệ thống bài bản," TS. Nguyễn Minh Sơn.
Hành trang thiết yếu
Cốt lõi của khởi nghiệp là phát triển sản phẩm từ ý tưởng và trí tuệ của bản thân. Để bảo vệ thành quả (như phần mềm, website), việc đăng ký bản quyền/sở hữu trí tuệ là vô cùng cần thiết.
Nhiều sinh viên vì thiếu hiểu biết về sở hữu trí tuệ, khi tạo ra các sản phẩm mới, có hiệu quả cao đã bị người khác sao chép, gây thiệt hại lớn. Tiến sĩ Nguyễn Minh Sơn lưu ý đây là "khoảng trống" mà sinh viên cần nắm vững để bảo vệ "đứa con tinh thần" của mình.
![ts-nguyen-minh-son-dhqg-tphcm-2.jpg](https://cdn.tienphong.vn/images/6f373481371f32a37e1f082946830ef00e868223616edd9cc648483c5bb86a9fa693ae981d407805c6fedb6aab39cd7a9a3d95555d98c51041e42de1085518b8f0ca7ea95604f1801b5908427e7f00fe/ts-nguyen-minh-son-dhqg-tphcm-2.jpg ""Nếu có điều kiện, sinh viên nên chủ động tham gia các trung tâm ươm tạo công nghệ như, hoặc các vườn ươm công nghệ. Đây là môi trường giúp sinh viên gặp gỡ các mentor, nhận được tư vấn giúp các bạn cải thiện kỹ năng mềm, vượt qua các rào cản về sở hữu trí tuệ và bảo vệ kết quả nghiên cứu".")
Bên cạnh đó, theo Tiến sĩ, ngoài kiến thức nền tảng như toán, khoa học tự nhiên và ngoại ngữ, sinh viên cần chủ động thích ứng với tốc độ thay đổi của công nghệ, đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo (AI), để xác định mục tiêu và tạo động lực học tập. Để đáp ứng thị trường chất lượng cao, việc trau dồi kiến thức liên ngành (quản lý dự án, tư duy sản phẩm, thị trường, tài chính) là thiết yếu. Tóm lại, trong kỷ nguyên đổi mới, cơ hội luôn rộng mở cho người trẻ dám học hỏi, thử nghiệm và kết hợp kỹ thuật chuyên môn với tư duy thực tiễn để khởi nghiệp bền vững.
