Lần đầu xem xong, ngoài sự mê hoặc của phần hình ảnh thật thơ mộng với một tông màu vàng ấm của loại film Kodak 35mm cũng như sự tương tác bằng đôi mắt của cặp đôi diễn viên chính, Past Lives chỉ để lại cho tôi một dư vị chơi vơi khác với sự mong đợi dành cho một câu chuyện tình muôn kiếp. Vài tháng sau, khi chuyển tới sinh sống tại một đất nước xa xôi với một ngôn ngữ lạ lẫm, xem lại lần nữa, tôi chợt bừng thức về nỗi mong nhớ cuộc đời và con người cũ của một người bị thả lại nơi xứ người.

Past Lives là câu chuyện kéo dài xuyên suốt hơn hai thập kỷ của Nora và Hae Sung, bắt đầu lúc Nora 12 tuổi cùng gia đình nhập cư tại Canada và rời bỏ cuộc sống quen thuộc ở Hàn Quốc, bao gồm cả mối tình đầu Hae Sung. Mười hai năm sau khi cả hai đã bước vào độ tuổi 24, Hae Sung chủ động tìm trang Facebook của Nora và cả hai dần tạo dựng được một mối quan hệ mơ hồ - trên tình bạn bình thường nhưng không đủ để gọi là người yêu – qua Internet. Sau một thời gian ngắn khi nhận thấy mối quan hệ này đang dần bước vào đường cùng và kéo mình quay lại cuộc sống cũ ở Hàn, Nora đã ngỏ lời muốn dừng lại. Bởi cô đã hi sinh quá nhiều thứ cho cuộc sống mới này và nếu cứ vấn vương một con người cũ thì cô sẽ không thể hoàn toàn hiện diện với cuộc sống hiện tại.

Tua nhanh đến 12 năm sau, giờ đây Nora đã cưới người chồng Arthur và cùng anh tạo dựng được một cuộc đời mới tại New York với công việc là nhà viết kịch, còn Hae Sung vẫn sống một cuộc đời bình thường đúng chuẩn Hàn Quốc. Chính cái sự “chuẩn Hàn” của Hae Sung đã khiến Nora chợt nhận ra cô không còn là một người Hàn nữa, thế nhưng đồng thời điều đó cũng làm cô trở nên giống người Hàn hơn, gần gũi với gốc gác của mình hơn.

Đứng giữa hai người đàn ông, một đến từ quá khứ còn người kia đại diện cho hiện tại và tương lai của mình, Nora hiện lên như cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, Seoul và New York, Hae Sung và Arthur, Past Lives đã lột tả được cảm giác thuộc về cả hai nơi cùng một lúc của những người nhập cư, di cư và du học sinh.

Họ sống ở hai nơi, thế là họ không thể thực sự hiện diện toàn vẹn ở bất cứ nơi nào. Như trong phân cảnh tại quán bar nơi Nora ngồi phiên dịch lại cuộc hội thoại cho hai người đàn ông đó, chính là cô đang phiên dịch hai nửa của bản thân mình.

Trong phim, Nora nhập cư không chỉ một mà tận hai lần, lần đầu khi cô 12 tuổi còn lần tiếp theo vào độ tuổi 24. Dù lần nhập cư thứ hai dường như không quan trọng so với lần đầu trong việc định hình tính cách của Nora, song theo nữ đạo diễn, cả hai lần đều mang ý nghĩa quan trọng như nhau. Bởi trong lần thứ hai, Nora đã chủ động chọn cách tiếp tục đến New York – thành phố đa dạng sắc tộc và nhiều người nhập cư nhất thế giới. Tại nơi này, cô không còn cảm giác của một người xa lạ, mà tôi nghĩ rằng cô còn cảm thấy quen thuộc hơn chính quê hương Hàn Quốc xa xôi mà cô đã rời bỏ.

Chúng ta là những bức tranh khảm mosaic được cấu thành từ những mảnh ghép thuộc về những người từng bước qua đời ta. Để rời bỏ “kiếp trước” tại Hàn Quốc của mình, Nora phải từ bỏ mọi miếng ghép từ bức tranh khảm cũ đó để tiếp tục hướng đến tương lai ở New York. Cô đã gầy dựng nên cuộc sống mới tại nơi đây sau hơn 20 năm mà không hề nhận ra rằng bản thân cô vẫn còn giữ một mảnh tranh cũ thuộc về Hae Sung cho tới khi hai người trực tiếp gặp lại nhau.

Anh sẽ luôn gợi cô ấy nhớ về Seoul, còn cô sẽ luôn đem lại cho anh ấy cảm giác thời thơ ấu. Như thể con người đó luôn tỏa ra ánh sáng, mùi hương và âm thanh tựa như một nơi chốn trong trí nhớ lẫn nhau.

Nora ngồi phiên dịch cho Hae Sung và Arthur, cũng là phiên dịch cho 2 nửa của chính mình (Nguồn: A24)

“Khi ta từ bỏ một thứ gì đó, ta sẽ nhận lại một thứ khác,” mẹ của Nora cho biết lí do rời bỏ Hàn Quốc để định cư tại Canada. Một câu trả lời có vẻ đầy mơ hồ. Song đó lại là một chân lý cho mọi quyết định quan trọng của ta trong mỗi bước đường đời. Khi chuyển đến sống tại một châu lục hoàn toàn khác, chúng ta đã chấp nhận từ bỏ căn tính cũ của mình để đón chào con người mới trong chính mình. Một cái tên mới, Nora, thay cho tên Nayoung đã theo cùng cô từ lúc mới lọt lòng. Học một ngôn ngữ khác mà nó sẽ dần áp đảo tiếng mẹ đẻ trong cuộc sống đời thường mới. Biệt ly với bạn bè và mối tình đầu…

Lời tạm biệt của hai đứa trẻ trước khi Nora rời Hàn Quốc (Nguồn: A24)

Phản tư về những đường đời ta bỏ lỡ, suy tư về những cách cuộc đời ta sẽ thay đổi như thế nào nếu như ngày đó ta không lựa chọn làm điều ta đã làm trong quá khứ là một trải nghiệm chung của mọi người trên Trái đất này, hay thậm chí vượt qua “đa vũ trụ” như trong Everything Everywhere All at Once (cũng là bộ phim đề cập về những rẽ nhánh trong cuộc đời của người Mỹ gốc Á).

Thế nhưng khác hẳn, những “kiếp sống” khác trong Past Lives lại vô cùng thực tế và giản đơn, chỉ đơn thuần là hai con người trẻ tuổi vẫn còn vấn vương với “kiếp trước” của mình.

Khi bình luận về chi tiết Nora thỉnh thoảng nói mớ bằng tiếng Hàn trong giấc ngủ và cho dù Arthur có cố học tiếng Hàn đến đâu thì anh vẫn không hiểu những lời nói trong mơ đó của vợ mình, nữ đạo diễn cho biết rằng trong mọi mối quan hệ thân mật, con người ta luôn có những phần mà người kia sẽ không bao giờ biết được.

Điều này còn rõ ràng hơn trong trường hợp của Nora và Arthur. Ta có thể cảm thấy rõ điều mà Arthur không biết về Nora, bởi sự mất liên kết với ngôn ngữ và văn hóa. Song, mỗi chúng ta đều gặp phải tình huống như vậy cho dù bạn và những người quen thân của mình có cùng quê hương đi chăng nữa, thì họ vẫn luôn là “một người khác,” và điều này thật đẹp đẽ lẫn đớn đau. Ta càng hiểu rõ người còn lại bao nhiêu thì ta càng xem người đó là một “con người khác” bấy nhiêu.

Những giọt nước mắt của Nora ở cuối phim không thể hiện nỗi buồn cho một mối tình dang dở, mà nó là lời vĩnh biệt cho một “kiếp trước” mà cô tưởng chừng đã lãng quên tại một quê hương mà cô cảm thấy xa lạ.