Ngày 30/10 diễn ra phiên tòa tại Colorado truất quyền ứng cử tổng thống của ông Trump tại bang này căn cứ tội danh “nổi loạn” và ngày 2/11, nó được thảo luận độc lập tại tòa tối cao Minnesota. Lạ ở chỗ Hiến pháp Mỹ vẫn rộng cửa cho ông về lại Nhà Trắng do cách phiên giải “nổi loạn”.
Thuật ngữ “nổi loạn” liên quan vụ bạo loạn ở tòa nhà Quốc hội Mỹ, một trong bốn tội hình sự ông Trump đang bị truy tố. Cốt lõi của “nổi loạn” nằm ở Mục 3 của Tu Chính án 14 ban hành năm 1868. Văn bản thời hậu nội chiến này lưu ý những ai từng giữ chức vụ và tuyên thệ tuân thủ Hiến pháp sẽ không đủ tư cách nữa nếu “tham gia nổi dậy hoặc bạo loạn” chống Hiến pháp. Không ngạc nhiên khi các luật sư của bị cáo Trump viện dẫn nhiều thứ, trong đó có Tu Chính án Thứ nhất, nhằm luận giải “nổi loạn” theo cách khác. Theo họ, các tòa án nói chung không thể phớt lờ ý chí của cử tri. Hơn nữa, ông Trump chưa bị tuyên tội nào trong vụ án bạo loạn 6/1.
Nhóm của ông Trump còn thủ sẵn nhiều lợi thế nặng ký. Thứ nhất, thế nào họ cũng sẽ kháng án lên tòa tối cao của liên bang, vốn nghiêng về phe Bảo thủ. Thứ hai, bản thân Chánh án Tòa án Tối cao Minesota, Natalie Hudson, hôm 2/11 thừa nhận mỗi bang có quyền phiên giải khác nhau khái niệm “nổi loạn” trong Tu Chính án 14. Diễn đạt khác nhau gần như đồng nghĩa xác suất ông Trump bị truất quyền ứng cử ở tất cả các bang như Colorado đang làm không thể là 100%. Nếu trở thành ứng viên chính thức của đảng Cộng hòa và nếu thất bại ở Colorado cũng như Minesota mà ông từng thất bại hồi 2016 và 2020, ông vẫn có thể lại đắc cử tổng thống một khi số phiếu ủng hộ ở các bang khác đủ lớn.
Dẫu vậy, bối cảnh mới nhất diễn giải “nổi loạn” xuất hiện tình thế mới dù còn lâu mới thành xu thế. Nhiều nhà phê bình phi đảng phái đều thống nhất rằng cựu tổng thống “đã khuyến khích nổi loạn ở Đồi Capitol bằng cả lời nói và hành động”, The Hill viết. Và bình luận hồi tháng 8 của hai thành viên thuộc nhóm pháp lý nổi tiếng thân đảng Cộng hòa, Hiệp hội Liên bang, rằng điều khoản “nổi loạn” trong Tu Chính án 14 đủ sức “loại cựu tổng thống… vì nỗ lực lật đổ bầu cử tổng thống 2020” một lần nữa gây chú ý giữa rừng ý kiến.
