Lăng mộ của Alexander Đại đế ở đâu?

Một tác phẩm điêu khắc Alexander Đại đế cưỡi ngựa Bucephalus ở Thessaloniki, một thành phố cảng ở Hy Lạp.

Ở tuổi 32, Alexander Đại đế đã chinh phục một đế chế trải dài từ vùng Balkan đến Pakistan ngày nay, khiến ông trở thành bá chủ của một trong những đế chế lớn nhất trong thế giới cổ đại. Bất chấp thành công và danh tiếng của ông, vị trí nơi an nghỉ cuối cùng của ông vẫn còn là một bí ẩn.

Tuy nhiên, dựa trên các tác phẩm cổ xưa, truyền thuyết và những khám phá gần đây, có bất kỳ manh mối nào về nơi chôn cất Alexander Đại đế không?

Vị tướng vĩ đại của người Macedonia qua đời ở Babylon vào năm 323 TCN, và đế chế của ông sụp đổ ngay sau đó khi các tướng lĩnh và quan chức của ông tranh giành quyền kiểm soát.

Một trong những vị tướng của ông, Ptolemy, đã kiểm soát thi thể của Alexander Đại đế và đưa nó đến Memphis, Ai Cập, vào năm 321 trước Công nguyên, Chris Naunton, một nhà Ai Cập học là giám đốc của Robert Anderson Research Charitable Trust có trụ sở tại Vương quốc Anh, đã viết trong cuốn sách của mình " Tìm kiếm những ngôi mộ đã mất của Ai Cập" (Thames & Hudson, 2018).

Các ghi chép lịch sử cho thấy thi thể của Alexander Đại đế có khả năng được lưu giữ ở Memphis (một thành phố cổ nằm gần Cairo) cho đến khi một ngôi mộ được xây dựng ở Alexandria và thi hài của ông được chuyển đến lăng mộ.

Naunton viết: “Không rõ điều này xảy ra khi nào, nhưng có thể phải mất vài thập kỷ. Các ghi chép lịch sử chỉ ra rằng vào cuối thế kỷ thứ ba trước Công nguyên, một ngôi mộ khác dành cho Alexander, được gọi là "Sema" hoặc "Soma," được xây dựng ở Alexandria, và đây dường như là ngôi mộ cuối cùng mà Alexander được đặt vào.

Không rõ chính xác ngôi mộ cuối cùng nằm ở đâu

"Vị trí của ngôi mộ bây giờ có thể ở dưới nước - nhà sử học Hy Lạp cổ đại Strabo chỉ ra rằng nó nằm trong 'khu cung điện', một phần của nó giờ chắc chắn là dưới nước. Nhưng nó có thể đã ở sâu hơn trong đất liền - các nguồn tin thì không cho phép chúng tôi chắc chắn về điều này," Naunton nói.

Andrew Erskine, giáo sư tại Đại học Edinburgh ở Anh, cũng lưu ý về sự không chắc chắn này. Erskine cho biết: “Các nguồn cổ xưa cho chúng ta biết rằng ngôi mộ của Alexander nằm cùng với ngôi mộ của Ptolemies trong quần thể cung điện ở Alexandria, nhưng chính xác ở đâu thì không rõ”.

Naunton cho rằng, rất có thể ngôi mộ của Alexander Đại đế sẽ không được tìm thấy. Naunton nói: “Có lẽ nó đã không còn tồn tại ở mức độ nào sau hàng thế kỷ bị con người và tự nhiên tàn phá”.

Ông nói thêm, ngay cả khi phần còn lại của ngôi mộ được tìm thấy, có thể không xác định được ngôi mộ đó là của Alexander Đại đế.

Naunton cho biết các văn bản lịch sử cung cấp rất ít thông tin về hình dáng của ngôi mộ và có thể cần phải có một dòng chữ trên ngôi mộ để xác định nó.

Mặc dù vị trí của ngôi mộ cuối cùng của Alexander Đại đế vẫn chưa được biết, nhưng có hai địa điểm còn sót lại mà thi thể của Alexander Đại đế có thể đã được đặt trong một thời gian. Một là trong một ngôi mộ ở phía đông Alexandria được gọi là "ngôi mộ thạch cao tuyết hoa" không có dòng chữ nào trên đó, nhưng nó khá lớn.

Naunton cho biết, có thể đó là ngôi mộ mà Alexander đã được cất giữ sau khi thi thể của ông được chuyển đến Alexandria lần đầu tiên. Nó dường như có niên đại vào khoảng thế kỷ thứ ba trước Công nguyên và một số phần trong thiết kế của nó tương tự như những ngôi mộ cổ khác ở Macedonia.

Ngoài ra, còn có một chiếc quách được xây dựng cho Nectanebo II, một pharaoh buộc phải chạy trốn khỏi Ai Cập vào khoảng năm 343 trước Công nguyên khi người Ba Tư xâm lược. Có một truyền thuyết lâu đời rằng, nó đã giữ thi thể của Alexander trong một thời gian, có thể là sau khi lần đầu tiên nó được đưa đến Memphis từ Babylon. Nó hiện đang ở Bảo tàng Anh ở London.

Những huyền thoại về Alexander Đại đế

Trong một bài báo xuất bản vào năm 2020 trên tạp chí Ai Cập học Kmt, Andrew Chugg, nhà nghiên cứu độc lập, đã đưa ra lập luận giải thích tại sao chiếc quách này lại tạm thời chứa xác của Alexander.

Ông lưu ý đến câu chuyện cổ xưa nơi Nectanebo II tìm đường đến Macedonia và khiến mẹ của Alexander mang thai và ông trở thành cha của Alexander Đại đế. Mặc dù câu chuyện này có thể là hư cấu, nhưng nó cho thấy mối liên hệ giữa Nectanebo II và Alexander.

Ngoài ra, Chugg đã xác định được một khối có hình ngôi sao (biểu tượng gắn liền với Alexander), hiện đang nằm trong bảo tàng đá St Apollonia ở Venice, Ý, mà ông tin rằng đó là một phần của chiếc quách.

Chugg cho biết: “Tôi đã chỉ ra rằng nó khớp chính xác với mặt dài của quan tài Nectanebo II, đồng thời lưu ý rằng khả năng sự khớp này xảy ra một cách tình cờ chỉ khoảng 1%”.

Một số học giả tin rằng, ngôi mộ cuối cùng sẽ được tìm thấy và Chugg đã xác định được một số khu vực hứa hẹn ở Alexandria.

Zahi Hawass, cựu bộ trưởng cổ vật Ai Cập, cho biết, ông nghĩ rằng ngôi mộ nằm ở khu vực ngày nay được gọi là nghĩa trang Latinh tại El-Shatby, ở Alexandria, và nơi chôn cất của Alexander Đại đế có thể được tìm thấy trong tương lai.