Tiến sĩ Võ Văn Chi cho biết, mua tép (hay mạy nát héo) tên khoa học là Osbeckia chinensis L. Loài này thuộc họ mua Melastomataceae. Đây là loài cây thảo sống nhiều năm, cao từ 3 đến 10 cm, nhánh mảnh, vuông. Lá có phiến thuôn hay hẹp, dài từ 3 đến 7 cm, có lông nằm. Hoa màu tím hay vàng, đế hoa cỏ vảy với 5 đến 12 tơ to, nhị có bao phấn đầu nhọn. Quả nang dài khoảng 4 mm, có 8 rãnh.
Mua tép mọc rải rác ven rừng thứ sinh, đồi cỏ, ruộng hoang, nơi ẩm, lầy, có nhiều ánh sáng, ra hoa từ tháng 3 đến 8, phân bố ở vùng núi khắp Việt Nam. Ngoài ra cây còn có ở Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Indonesia.
Đông y dùng toàn cây làm thuốc, hái vào cuối hạ đầu thu, loại bỏ tạp chất. Cây có vị ngọt, nhạt, tính mát, tác dụng thanh thấp nhiệt, giải độc, thu liễm chỉ huyết. Thuốc này trị nhiều loại viêm như viêm ruột, ruột thừa, phế quản, đặc biệt trị băng huyết, hậu sản đau bụng. Liều dùng từ 15 đến 30 g.
Phân tích dược lý cho thấy mua tép chứa axit 2-furoic, ursolic, succinic và quercetin, daucosterol, flavonoid, glucosid, phenols, kaempferol, quercetin, casuarinin. Ngoài ra còn có casuarinin, đây là tanin chống oxy hóa. Mua tép được chứng minh có tác dụng chống viêm, cầm máu.
Tiến sĩ Võ Văn Chi giới thiệu một số bài thuốc từ cây mua tép như sau:
- Kinh nguyệt không đều: Mua tép khô, rễ cây hổ thích, mỗi vị 30 g, trứng gà 2 quả (bỏ vỏ). Tất cả đem sắc lấy nước uống.
- Rễ mua tép khô 30 g, ích mẫu thảo 10 g. Tất cả sắc lấy nước, cho thêm chút rượu và đường vào uống.
- Sau khi sinh bị đau bụng: Mua tép 30 g sắc uống.
- Xích bạch đới: Rễ mua tép khô 30 g (tươi 60 g), thịt lợn 120 g, hầm lấy nước uống, ăn cái. Hoặc dùng 60 g rễ mua tép tươi với một lượng rượu vừa đủ, sắc lấy nước uống.
