Tin dữ
Với nhiều người, kỳ nghỉ Tết là lúc để đoàn tụ gia đình, tạm quên công việc và lấy lại năng lượng cho năm mới. Nhưng vừa trở lại công sở chưa được bao lâu, một bộ phận nhân viên lại đón nhận tin dữ: Công ty sắp “tái cấu trúc” và cắt giảm nhân sự.
 |
Nhiều nhân viên IT mang tri thức, kinh nghiệm (sau thời gian làm việc ở thành phố) về quê nhà đóng góp cho công cuộc “số hóa”. Ảnh minh họa: Thanh Thanh |
Chị Ngọc Hoài (28 tuổi, ngụ tại Quận 7, TPHCM), hiện là nhân viên thiết kế tại một công ty công nghệ ở Tân Bình, TPHCM, cho biết vẫn chưa hết bàng hoàng về khoảnh khắc nhận được email của CEO thông báo kế hoạch sa thải nhân viên. Tâm lý hứng khởi sau Tết vụt tắt, thay vào đó là nỗi lo âu bủa vây.
“Một tuần sau kỳ nghỉ, tôi vừa bắt lại được nhịp làm việc. Đang trên đường đến công ty thì nghe tiếng chuông tin nhắn, hóa ra nhóm đồng nghiệp báo nhau về lá thư từ CEO. Trong thư chỉ vỏn vẹn thông báo: “Công ty sẽ cắt giảm 10% nhân sự để tái cấu trúc bộ máy”. Tôi bủn rủn tay chân. Quãng đường còn lại đến công ty bỗng trở nên vô tận. Tôi không thể nghĩ gì khác ngoài câu hỏi “Nếu mất việc, tương lai sẽ về đâu?”, chị Hoài chia sẻ.
Chị Hoài đã gắn bó với công ty hơn 3 năm, thu nhập đủ để thuê căn hộ, tiêu dùng cá nhân thoải mái. Cuộc sống êm đềm ấy bỗng bị đe dọa.
 |
Nhiều nhân viên bàng hoàng, thất vọng khi nhận được bức thư "lay-off" từ cấp trên. Ảnh minh họa: ChatGPT |
Ngay khi tới văn phòng, chị và đồng nghiệp lao vào những cuộc bàn tán không hồi kết. Ai cũng mong mình không nằm trong danh sách. Nhưng bất kỳ ai cũng có thể trở thành “nạn nhân” trước đợt tái cấu trúc này.
“Lo sợ đến tột độ nhưng vẫn phải hoàn thành công việc trong ngày. Hết giờ giải lao, mọi người đều quay lại chỗ ngồi, song trong ánh mắt, tôi biết ai cũng đang thấp thỏm. Tôi cố trấn tĩnh bằng cách gọi điện về cho bố mẹ, tìm lời động viên. Bố mẹ nói: "Khó quá thì về quê, con có thừa khả năng kiếm việc khác". Nghe xong cũng an lòng đôi chút, nhưng không thể nào thôi tủi thân. Ba năm cống hiến, nghĩ mình đã trung thành, nỗ lực biết bao, giờ chỉ một email lại thay đổi mọi thứ”, chị Hoài thở dài.
Chiều hôm đó, sự lo lắng bao trùm cả công ty. Đến 16 giờ vẫn chưa thấy thông tin mới, ai nấy đều nóng ruột. Phải 5 phút sau, email thông báo mới được gửi đến từng cá nhân.
“Cảnh tượng ấy tôi không thể quên. Không có ai reo hò mừng rỡ vì mình ‘an toàn’. Âm thanh lớn nhất là sự im lặng nặng nề. Vài người đọc thấy tên mình trong danh sách sa thải, gương mặt thất thần. Bỗng cảm giác tội lỗi xâm chiếm tôi khi biết mình may mắn ở lại, trong khi nhiều đồng nghiệp thân cận thì không. Và tôi cũng sớm nhận ra mình vẫn chưa an toàn biết đâu công ty lại có đợt cắt giảm khác…”, chị Hoài nhớ lại.
Để hạn chế tối đa tác động tiêu cực, nhiều chuyên gia khuyên người lao động nên duy trì một quỹ tiết kiệm đủ cho 3-6 tháng chi phí sinh hoạt, nỗ lực kết nối cộng đồng nghề nghiệp và không ngừng cập nhật xu hướng. Bản thân doanh nghiệp cần có quy trình sa thải nhân sự nhân văn, minh bạch, tránh gây bất ngờ hoặc xáo trộn quá lớn. Đồng thời, việc hỗ trợ đào tạo lại hoặc giới thiệu cơ hội việc làm mới thể hiện trách nhiệm xã hội, giữ vững uy tín công ty trong dài hạn.
Cánh cửa mới mở ra
Ba tháng đã trôi qua kể từ ngày Hoài Nam (24 tuổi, quê Quảng Nam), nhận “cú sốc” bị thôi việc sau hơn một năm gắn bó với công ty, nhưng cảm giác nặng nề vẫn chưa hề vơi. Ngay khi nhận tin, Nam đã viết trên mạng xã hội Threads: “Mình thấy làn sóng lay-off dã man quá. Từ khi học đại học, mình dốc sức làm lụng, gần như không ngơi tay. Vậy mà suốt một tháng nay, sau khi bị thôi việc, mọi thứ như ác mộng. Ngày nào mình cũng tự hỏi: ‘Mình đang làm gì? Sẽ đi đâu về đâu?’. Mình tò mò, liệu những người cùng hoàn cảnh có hạnh phúc không, hay cũng bấn loạn như mình?”.
Ngược lại, đối với Hoàng Việt (26 tuổi, quê Quảng Bình), khi cánh cửa ở TPHCM khép lại, cánh cửa ở quê nhà lại dần hé mở. Sau thông báo sa thải, Việt rời thành phố về quê, tạm phụ giúp kinh doanh cho gia đình. Trước đó, Việt từng học đại học tại TPHCM và có hai năm làm lập trình viên cho một công ty phát triển ứng dụng di động. Thế nhưng, vào cuối năm 2024, anh bất ngờ bị cho thôi việc với lý do “tái cấu trúc, định hướng lại bộ máy".
Mặc dù có khoảng thời gian đầu khá hoang mang, Việt nhanh chóng tự trấn an mình rằng đây cũng là dịp để anh dừng lại, hít thở và nạp năng lượng sau hai năm liên tục đương đầu với áp lực công việc. “Bị sa thải thời điểm đó, mình quyết định về quê ăn Tết luôn. Chưa bao giờ mình thấy hạnh phúc, nhẹ nhõm như thế trong suốt thời gian qua. May mắn là với số tiền tích lũy được, mình vẫn đủ sống ở quê,” Việt chia sẻ.
Để tránh lãng phí quãng thời gian rảnh rỗi, Việt chủ động mở lớp dạy lập trình miễn phí cho một nhóm nhỏ trẻ em trong vùng có hứng thú với công nghệ. “Mình đọc báo thấy Trung ương Đoàn đang triển khai chương trình Bình dân học vụ số, đây có thể là gợi ý hay để mình góp phần xây dựng hạ tầng công nghệ cộng đồng. Nhiều người nghĩ về quê là chấp nhận ít cơ hội, nhưng mình lại thấy rất nhiều ý tưởng mới xuất hiện. Có thể điều kiện xung quanh đơn giản hơn, nhưng cũng nhờ vậy mà đầu óc mình được tự do sáng tạo,” Việt bộc bạch.
Làn sóng cắt giảm nhân sự diễn ra trên nhiều lĩnh vực, từ công nghệ, tài chính cho đến sản xuất. Theo một số chuyên gia, yếu tố suy thoái kinh tế và đòi hỏi tái cấu trúc bộ máy để thích ứng công nghệ mới đã khiến doanh nghiệp buộc phải “thanh lọc” nhân sự nhằm tiết kiệm chi phí và chuyển hướng mô hình kinh doanh. Điều này tạo ra cú sốc lớn, đặc biệt với người trẻ vừa đặt nhiều kỳ vọng vào giai đoạn đầu sự nghiệp.
Ở một khía cạnh khác, sự biến động này mở ra cơ hội để người lao động chấn chỉnh lại kế hoạch tương lai. Nếu mỗi cá nhân chủ động trang bị thêm kỹ năng, nhất là kỹ năng liên quan đến tư duy sáng tạo, công nghệ và ngoại ngữ, họ có thể nhanh chóng bắt kịp yêu cầu thị trường. Nhiều ngành nghề mới xuất hiện hoặc “trỗi dậy” mạnh sau giai đoạn khó khăn, ví dụ như, tự động hóa, thương mại điện tử… Đây chính là mảnh đất tiềm năng cho người biết nắm bắt.
Trong làn sóng lay-off dữ dội, có người vượt qua, có kẻ còn chới với, nhưng chính trong thử thách ấy, nhiều ý tưởng cùng hướng đi sáng tạo được khơi dậy. Và biết đâu, chính những biến cố ấy sẽ vun đắp nên những hành trình mới, nơi mỗi cá nhân tìm thấy giá trị đích thực của bản thân trong công việc và trong cuộc sống.
