Sách hay

“Những đứa trẻ chín ép” hay hệ quả của nhịp sống quá công nghiệp

SVVN - Trong cuốn sách Những đứa trẻ chín ép, từ góc nhìn tâm lý học xã hội, David Elkind lý giải tại sao chúng ta lại đang ngày càng hối thúc con trẻ trưởng thành nhanh hơn. Và việc hối thúc đó sẽ để lại những hậu quả như thế nào lên tâm trí, nhận thức và cảm xúc của trẻ.

Chúng ta đang sống trong một xã hội hối thúc và bị hối thúc. Việc hối thúc trẻ cũng vì thế mà đang trở thành lối sống được xã hội chấp nhận, thậm chí coi trọng. Chúng ta hối thúc các con bởi chúng ta hối thúc chính mình. Nhưng điều đó sẽ khiến suy nghĩ, cảm thức của trẻ về niềm tin, lòng tốt, sự an toàn và nhân từ khoan dung của thế giới này bị tổn hại.

Đào sâu lý giải và phân tích vấn đề này, cuốn sách Những đứa trẻ chín ép của nhà giáo dục, nhà tâm lý học người Mỹ David Elkind. David Elkind sẽ khiến chúng ta phải nghiêm túc nhìn nhận lại xem con trẻ đã và đang bị bắt buộc phải trưởng thành nhanh như thế nào, cũng như những hệ lụy của nó; từ đó mang đến cho bậc làm cha làm mẹ những suy ngẫm về hành động cấp bách hiện giờ: thay đổi cách chúng ta tương tác cùng con trẻ. Sách đã được thương hiệu Nhã Nam liên kết xuất bản và phát hành.

Cuộc cách mạng công nghệ thông tin đã tạo ra những biến đổi vượt bậc với xã hội nói chung và trẻ em với gia đình nói riêng. Chúng ta đang ở trong nền văn hóa của màn hình. Mọi thứ trở nên và bị đòi hỏi trở nên có tính tức thời. Cả xã hội hối thúc và bị hối thúc, quay cuồng trong định mức và hạn chót. Chúng ta luôn đặt ra mục tiêu: làm nhanh hơn, khẩn trương hơn. Siêu thị giúp chúng ta đi chợ trong chốc lát. Các cửa hàng ăn nhanh giải quyết việc ăn uống chóng vánh. Cao tốc giúp chúng ta rút ngắn thời gian di chuyển, vận chuyển. Và cuộc cách mạng đương đại trong xử lý thông tin cho chúng ta nguồn thông tin nhanh hơn, chính xác hơn, giải quyết khối lượng công việc ngày càng chất cao như núi. Thậm chí đến việc nghỉ ngơi giải trí của chúng ta cũng bị hối thúc với các phương tiện tự động như máy đặt con ki, máy ném bóng, du thuyền siêu tốc… Chúng ta sống trong một xã hội bị quy định bởi giờ giấc, tiến độ. Nhưng điều kinh khủng nhất là chúng ta kéo con trẻ vào cái guồng đó. Cả xã hội, giới truyền thông, nhà trường, và chính cha mẹ.

“Những đứa trẻ chín ép” hay hệ quả của nhịp sống quá công nghiệp ảnh 1 Guồng quay cuộc sống ngày một nhanh, con trẻ sao có thể theo kịp?
Chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận: Sự hối thúc của chúng ta đi kèm với sự thiếu kiên nhẫn. Vì sao? Vì việc hối thúc phản ánh các giá trị văn hóa, ví dụ như văn hóa đúng giờ, quan niệm về những Siêu nhi đồng trưởng thành về tất cả các phương diện nhận thức, cảm xúc và viện đến các giá trị đó người ta sẽ biện hộ cho việc hối thúc trẻ. Việc hối thúc diễn ra đối với cả thai nhi, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, tới thanh thiếu niên. Ví dụ như, với thai nhi là các chương trình và thiết bị được thiết kế để tạo ra các mô thức âm thanh cho chúng lần đầu tiên được trải nghiệm một quy trình học tập có trình tự. Với trẻ sơ sinh là những chương trình “lapware” giúp trẻ bước đầu làm quen đầy hứng khởi với sự biến đổi diễn ra trên màn hình. Với trẻ nhỏ là các chương trình truyền hình, các trò chơi điện tử. Thay vì chơi ngoài trời chúng sẽ ngồi lỳ trong nhà, dán mắt vào màn hình. Chính là lúc này đây, trẻ đã không còn được nhìn nhận từ một mối quan tâm nào mang tính an sinh, mà bị coi như một đối tượng người tiêu dùng, người ta chỉ nhìn chúng từ góc độ động cơ lợi nhuận. Tuổi thơ đã bị thương mại hóa. Hơn bao giờ hết, các bậc cha mẹ đang chịu áp lực phải sắp xếp quá nhiều hoạt động vào thời gian biểu của trẻ, trong đó có thể có những hoạt động không phù hợp với độ tuổi. Vì họ sợ nếu không làm vậy, con họ sẽ bị tụt hậu. Cộng thêm các áp lực thi cử ngày càng gia tăng. Việc thi cử được sử dụng ngày càng nhiều và được coi là tiêu chí đánh giá nhận vào trường, cho lên lớp. Việc mở rộng giáo trình xuống các lớp dưới, ngày học và năm học dài hơn và bài tập về nhà nhiều hơn trở thành một cách thúc ép để trẻ “bộc lộ” những năng lực Siêu nhi đồng. Chúng ta sẵn sàng hợp lý hóa những áp lực chúng ta đặt lên vai trẻ thành những gì thực sự có lợi cho trẻ. Nếu như trước đây chúng ta cho rằng trẻ là những cây non đang lớn cần tới sự chăm sóc hướng dẫn của người lớn, cần một môi trường xã hội thuận lợi cho việc nuôi dạy và giáo dục trẻ một cách lành mạnh, thì giờ đây, chúng ta cho rằng trẻ trưởng thành hơn thế, chúng là những Siêu nhi đồng. Chúng đã sẵn sàng để đáp ứng với tất cả vấn đề của cuộc sống. Đối với cha mẹ, việc tin rằng trẻ có những năng lực “siêu nhiên” như vậy sẽ là một cách để họ giải tỏa cảm giác tội lỗi, lo lắng bồn chồn vì việc đã không thể dành nhiều thời gian, sự quan tâm cho trẻ, hay thúc ép trẻ tham gia vào quá nhiều hoạt động theo cái gọi là trào lưu chung, vì “các bạn làm được, con mình cũng làm được”.
“Những đứa trẻ chín ép” hay hệ quả của nhịp sống quá công nghiệp ảnh 2 Sự hồn nhiên của con trẻ có còn là điều quá xa vời?
Trong cuốn sách này chúng ta sẽ bắt gặp những đứa trẻ đáng thương phải gồng mình
lên trước các áp lực học hành, trước nạn bắt nạt học đường, phải cố để tỏ ra hoàn hảo, hay
thậm chí để trở thành “chị Thanh Tâm” cho những ông bố, bà mẹ của chúng. Chúng ta thường
cho rằng trẻ không có cảm xúc giống như mình, điều đó vô hình chung làm gia tăng áp lực hối
thúc của chúng ta lên trẻ. Khi chúng ta vội vã, chúng ta đôi khi quên mất rằng cần phải đối xử
lịch sự và quan tâm đến cảm xúc của trẻ. Những điều đó sẽ khiến suy nghĩ của trẻ về lòng tin,
lòng tốt, sự an toàn và nhân từ khoan dung của thế giới này bị tổn hại. Và không may thay, trẻ
em không thể cải thiện tình trạng của chính mình. Chúng không thể kêu đòi quyền lợi cho bản
thân. Chúng chỉ có thể nổi loạn, trở nên bướng bỉnh, “bất kham”, trốn học, bỏ học, gây gổ,
đánh nhau, thậm chí rơi vào các tệ nạn như sử dụng chất gây nghiện, tham gia vào các hoạt
động có nguy cơ rủi ro cao như đua xe, phóng nhanh vượt ẩu v.v.

Vậy, người lớn chúng ta có thể làm gì? Thay vì bị cuốn vào cái guồng của cuộc cách mạng thông tin, chúng ta hãy thử tách mình ra, tìm kiếm trong đó những gì có lợi cho trẻ. Ví dụ như việc thiết kế các chương trình máy tính phù hợp với năng lực và phong cách học tập khác nhau ở từng trẻ, sẽ đáp ứng được những điểm khác biệt cá nhân theo những cách mà sách giáo khoa không làm được. Thay vì để con trẻ dán mắt vào màn hình, hãy trò chuyện với chúng, hát cho chúng nghe, chơi cùng chúng với sự quan tâm trìu mến. Thay vì biến chúng thành những người bạn bất đắc dĩ để trút bầu tâm sự về những lo lắng âu lo của bản thân, chúng ta nên thành thật hơn trong việc tách biệt các nỗi lo của mình, và thận trọng hơn để không áp đặt thêm những căng thẳng thông qua việc phóng chiếu những lo lắng ấy lên trẻ.

Và đừng quên quyền được vui chơi của trẻ, vì “xét cho cùng một tuổi thơ đầy vui chơi là quyền cơ bản nhất của trẻ em”. Thay vì kỳ vọng và đặt áp lực lên vai chúng, hãy học cách đợi chờ. Chỉ khi thật sự biết đợi chờ, chúng ta mới nghe được những lời bộc bạch, những tâm tư, tình cảm của con trẻ và cả những phát kiến vĩ đại của chúng về mặt nhận thức, tư duy. Trẻ con cần thời gian. Cũng như trái cây cần nắng, gió. Đủ nắng, đủ gió, đủ yêu thương cây sẽ cho trái ngọt.


TÁC GIẢ
David Elkind sinh năm 1931 là nhà tâm lý học và nhà giáo dục người Mỹ. Các công trình của ông tập trung vào nghiên cứu nhận thức, tri giác và sự phát triển về mặt xã hội ở trẻ
em và thanh thiếu niên, cũng như những nguyên nhân và tác động của những áp lực căng thẳng lên chúng. Ngoài tác phẩm Những đứa trẻ chín ép (The hurried child), ông còn rất nhiều nghiên cứu nổi tiếng khác về lĩnh vực này như: Tái phát kiến tuổi thơ (Reinventing childhood), Tất cả đều trưởng thành và không có chốn nào để đi (All grow up and no place to go) v.v.


MỚI - NÓNG
Thành phố Huế: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên
Thành phố Huế: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên
SVVN - Hướng đến kỷ niệm 135 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), ngày 14/5, Ban Thường vụ Thành đoàn Huế phối hợp cùng Trường Chính trị Nguyễn Chí Thanh tổ chức Hội thảo khoa học cấp thành phố: “Vận dụng tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên thành phố Huế trong kỷ nguyên mới”.

Có thể bạn quan tâm

2 cựu chiến binh : ông Nguyễn Hồng Phi - cựu lính đặc công và ông Đặng Đức Thắng, cựu lính bộ binh.

Hy sinh không chỉ là cái chết

SVVN - Qua hồi ức thiêng liêng của họ, sự hy sinh không chỉ là cái chết, mà là cả quá trình cống hiến không ngừng nghỉ, là gác lại ước mơ riêng, là chịu đựng gian khổ tột cùng, là chứng kiến mất mát của đồng đội, và thậm chí là những di chứng dai dẳng đeo bám đến tận hòa bình.
 Lửa thiêng tháng Tư: Người trẻ mang sắc đỏ lịch sử phủ sóng không gian số

Lửa thiêng tháng Tư: Người trẻ mang sắc đỏ lịch sử phủ sóng không gian số

SVVN - Tháng Tư – tháng của khúc ca khải hoàn dân tộc, của ngọn lửa độc lập được hun đúc qua năm tháng chiến tranh, giờ đây đang cháy rực rỡ bởi làn gió mới không gian số. Với tinh thần sáng tạo và lòng tri ân sâu sắc, thế hệ trẻ đang chứng minh rằng: họ hoàn toàn có thể gìn giữ và lan tỏa giá trị lịch sử theo cách riêng.
Chàng trai GenZ lan tỏa điều tử tế từ những chuyến đi và hành động cống hiến vì cộng đồng

Chàng trai GenZ lan tỏa điều tử tế từ những chuyến đi và hành động cống hiến vì cộng đồng

SVVN - Không chỉ dừng lại ở việc mở rộng cánh cửa thế giới cho người Việt, Đặng Hùng Anh (sinh năm 2002), cựu sinh viên Trường Đại học Thương mại còn ghi dấu ấn với nhiều hoạt động thiện nguyện ý nghĩa. Từ cứu trợ chó mèo, phát cơm từ thiện đến đồng hành cùng dự án “Nuôi Em” và chuẩn bị lên vùng cao, anh lan tỏa lối sống tử tế, truyền cảm hứng sống vì cộng đồng đến nhiều người trẻ.
Người trẻ đa nhiệm với nghề tay trái

Người trẻ đa nhiệm với nghề tay trái

SVVN - Trong bối cảnh kinh tế thay đổi không ngừng, ngày càng nhiều bạn trẻ lựa chọn cho mình một công việc chính ổn định kết hợp với nghề tay trái. Nghề tay trái không chỉ là nguồn thu nhập bổ sung mà còn là cơ hội để họ phát triển bản thân, theo đuổi đam mê và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Chuyên viên phôi học - người đem lại hạnh phúc cho nhiều gia đình

Chuyên viên phôi học - người đem lại hạnh phúc cho nhiều gia đình

SVVN - Dành trọn đam mê và tâm huyết cho lĩnh vực phôi học, cựu sinh viên ngành Công nghệ sinh học - Phát triển thuốc mang lại niềm vui vô bờ bến cho bao gia đình. Với đôi tay khéo léo và trái tim ấm áp, “bà mụ” Anh Phương đã góp phần quan trọng giúp các cặp vợ chồng hiếm muộn chạm tới giấc mơ làm cha mẹ – một hành trình đầy yêu thương, kỳ diệu và nhân văn.
Phạm Ngọc Trình và con đường tiếp bước nghề biển của cha ông

Phạm Ngọc Trình và con đường tiếp bước nghề biển của cha ông

SVVN - Tạm biệt quân ngũ trở về quê nhà, Phạm Ngọc Trình – chàng trai 22 tuổi ở thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu, Nam Định) – không thi lại đại học, không vào thành phố làm thuê. Cậu chọn theo bố ra khơi, nối nghề chài lưới giữa thời đại mà nhiều người trẻ đang rời xa biển. Với Trình, đó không chỉ là kế sinh nhai – mà là một sự lựa chọn rõ ràng, có lý trí và cả tình yêu.
Văn hóa đọc chuyển mình: Sinh viên tìm lại niềm đam mê sách trong thời đại số

Văn hóa đọc chuyển mình: Sinh viên tìm lại niềm đam mê sách trong thời đại số

SVVN - Trong thời đại mà công nghệ số và mạng xã hội bùng nổ, nhiều người lo ngại rằng thói quen đọc sách dần bị thay thế bởi những hình thức giải trí nhanh như video ngắn, trò chơi điện tử,.. Tuy nhiên, một xu hướng bất ngờ đang diễn ra: các bạn trẻ dần quay trở lại với sách, không chỉ tái khám phá giá trị của việc đọc mà còn phát triển đa dạng hóa hình thức tiếp cận giúp văn hóa đọc lan tỏa mạnh mẽ hơn trong cộng đồng sinh viên.
'Xây trường cho em': Hành trình mang con chữ đến vùng cao

'Xây trường cho em': Hành trình mang con chữ đến vùng cao

SVVN - Ngôi trường mầm non Pó Sinh đơn sơ nằm cheo leo ở nơi xa nhất của huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên đang dần được thay mới. Đó là nhờ sự chung tay của các bạn trẻ hâm mộ rapper Negav ở mọi miền tổ quốc thông qua dự án “Xây trường cho em” của nhóm Embes3mien ( Em bé ba miền).
Tìm thấy đam mê và giá trị của nghề viết từ kỳ thực tập đầy ý nghĩa

Tìm thấy đam mê và giá trị của nghề viết từ kỳ thực tập đầy ý nghĩa

SVVN - Kỳ thực tập tại Ban Sinh Viên – Hoa Học Trò (báo Tiền Phong) không chỉ là một trải nghiệm nghề nghiệp, mà còn là hành trình để chúng mình – Vũ Thùy Trang và Nguyễn Hồng Anh, hai sinh viên Học viện Hành chính và Quản trị công, trưởng thành từng ngày. Từ những bỡ ngỡ đầu tiên đến niềm vui khi bài viết được đăng, từng khoảnh khắc đều đong đầy cảm xúc. Hành trình ấy khép lại nhưng những bài học, những kỷ niệm và đam mê với nghề viết sẽ luôn đồng hành cùng chúng mình trên chặng đường phía trước.