Oscar 2019, một Oscar nhiều thay đổi và sóng gió nhất!

Lá thư cấp tốc

Ngày 12/2, Ban Tổ chức Oscar lần thứ 91 đăng thông báo về 4 hạng mục sẽ không lên sóng trực tiếp mà trao vào giờ quảng cáo. Đó là “Quay phim xuất sắc nhất”, “Dựng phim xuất sắc nhất”, “Phim ngắn hay nhất” và “Trang điểm và làm tóc xuất sắc nhất”. Lý do cho việc cắt giảm này là để giữ thời lượng lễ trao giải dưới 3 tiếng đồng hồ, đảm bảo tỷ lệ người xem. Nhiều năm qua, lễ trao giải Oscar luôn bị phàn nàn là quá dài, khiến khán giả truyền hình mệt mỏi.

Ngay hôm sau, Hàn lâm Viện đã nhận được một bức thư phản đối của Kees van Oostrum, Chủ tịch Hiệp hội Quay phim Hoa Kỳ. Đại diện cho 380 thành viên, van Oostrum đã phàn nàn rằng, quyết định này là “điều không may nhất” với Hiệp hội và “chúng tôi không thể nhắm mắt cho qua”. Ông cho rằng, quá trình làm phim là tổng hợp của rất nhiều khâu, trong đó quay phim là công tác rất quan trọng. Van Oostrum viết: “Việc không phát sóng hạng mục này gây chia rẽ và hạ thấp đóng góp sáng tạo của chúng tôi”.

Lá thư nhận được sự đồng tình của các nhà làm phim danh tiếng, không chỉ với hạng mục Quay phim mà cả Dựng phim. Đạo diễn Mexico Alfonse Cuáron của Roma, lọt vào danh sách đề cử “Phim hay nhất” năm nay, lên tiếng: “Trong lịch sử điện ảnh, tuyệt tác từng xuất hiện mà không có âm thanh, màu sắc, thậm chí cả diễn viên và câu chuyện. Nhưng chưa một bộ phim nào tồn tại mà không có Quay phim và Dựng phim”. Đồng tình với ông là đạo diễn đồng hương Guillermo del Toro, từng giành giải “Phim hay nhất” với Shape of Water (Dáng hình của nước) năm ngoái: “Quay phim và dựng phim là trái tim của điện ảnh. Hai mục này không chỉ là quá trình, chúng chính là điện ảnh”.

Thay đổi chậm trễ

Hàn lâm Viện không đưa ra phản hồi nào nhưng chắc chắn, quyết định này sẽ không thay đổi. Không chỉ giới làm phim, nhiều khán giả cũng tỏ ra khó hiểu. Thành viên Bob Murdy của trang Deadline thắc mắc: “Họ có bị làm sao không? Quay phim và Dựng phim còn thú vị hơn nhiều so với hạng mục Thiết kế âm thanh, hay Phim tài liệu ngắn. Sao không cắt giảm các hạng mục ấy?”. Trong khi thành viên Terence nhận xét: “Hàn lâm Viện là một mớ rối bời. Oscar đang ngày càng trở thành trò cười”. Một điều khá thú vị là John Bailey, Chủ tịch Hàn lâm Viện hiện tại, xuất thân từ một nhà quay phim.

Sự thật, Oscar đang trải qua những ngày sóng gió. Tỷ lệ người xem thấp kỷ lục vào năm ngoái, ép họ phải thay đổi nhưng các nỗ lực chưa mang đến giải pháp mà chỉ có tranh cãi. Giữa năm ngoái, Hàn lâm Viện đưa thông tin cân nhắc thêm vào hạng mục Phim đại chúng và bị “ném đá” tơi bời, dẫn đến hủy bỏ. Gần đây, Kevin Hart từ bỏ vị trí dẫn chương trình và không ai muốn thế vào. Lần đầu tiên trong 30 năm, kể từ lễ trao giải năm 1989, Oscar không có người dẫn dắt. Chưa hết, việc Black Panther (Chiến binh báo đen) của Marvel lọt đề cử “Phim hay nhất” cũng khiến nhiều người nổi giận.

Cây bút Crystal Bell phân tích: “Họ muốn hướng đến số đông khán giả nhưng bắt đầu bây giờ là quá muộn. Điều này lẽ ra phải là 10 năm trước, với The Dark Knight (Kị sĩ bóng đêm)”. Đó là thời điểm số đông gào thét sự công nhận cho một thể loại đại chúng, với chất lượng xứng đáng nhưng đã bị làm ngơ. Còn Black Panther là sự gượng ép. Việc cắt giảm thời lượng cũng chỉ là giải pháp tình thế, Bell cho rằng, không thay đổi được nhiều: “Một thiếu niên ngày nay liệu có chịu ngồi xem trực tiếp nhân vật Deadpool nói nhảm ở Oscar? Không, nó sẽ xem lại trên YouTube sau đó”.

Xung đột thời đại

Nếu phân tích các đề cử Oscar 2019, người ta có thể nhận ra cốt lõi vấn đề: Sự xung đột giữa mới và cũ trong nội bộ Hàn lâm Viện. Thời thế đã thay đổi, Oscar hay bất kỳ giải thưởng nào khác cũng không còn là tâm điểm, trong một thế giới số, với rất nhiều hình thức giải trí. Năm 2017, Chủ tịch John Bailey được bầu để thay đổi điều này. Gần như cứ sau mỗi chuyển động xã hội, Bailey lại cố gắng đưa Oscar bắt kịp xu thế thời đại. Năm ngoái, Hàn lâm Viện phá kỷ lục, khi kết nạp đến 928 thành viên mới, với tỷ lệ người da màu vượt trội. Một phần lý do để Black Panther xuất hiện năm nay.

Cắt đi các hạng mục để đảm bảo thời lượng là một thay đổi khác. Tuy nhiên, tính toán của Bailey và đồng sự dẫn đến sự va chạm với các giá trị cốt lõi của Oscar. Bất kỳ điều gì cũng có giá của nó. Crystal Bell viết: “Hướng đến lớp khán giả mới không đồng nghĩa với bỏ rơi các khán giả cũ. Những người trung thành xem Oscar như chờ xem trận Super Bowl, họ đợi giải thưởng này mang đến những gì tinh túy nhất của điện ảnh. Nhưng với việc cắt sóng hai hạng mục Quay phim và Dựng phim, có vẻ Oscar đang phản bội họ. Không hạng mục nào nên bị cắt bỏ - một hành động mang đến sự phân biệt”.

Dù thế nào, Oscar lần thứ 91 sắp tới chắc chắn sẽ là một lễ trao giải nhiều khác biệt. Theo hướng nào thì vẫn phải chờ đợi. Vẫn có những người lạc quan, như cây bút Sasha Stone của tờ Awards Daily: “Chúng ta sống trong thời đại mà điện ảnh Mỹ lẫn Oscar cần phải tiến hóa”, bà viết. “Có những hứa hẹn trong việc thời lượng dưới 3 giờ và cả các phim đại chúng hiện diện”. Stone cho rằng, cả việc chờ đợi tỷ lệ lượt xem trồi sụt thế nào cũng mang đến sự thú vị. Tuy vậy, hiện tại có vẻ phần đông các nhà làm phim và cả khán giả không hài lòng với các thay đổi. Một bình luận của người dùng ngay dưới bài viết của Sasha: “Chương trình ngắn hơn thì tốt đấy nhưng chất lượng thật sự của nó quan trọng hơn nhiều”.