Thế hệ Phigital
“Thế hệ Z” (viết tắt là Gen Z) là từ dùng để chỉ những bạn trẻ sinh vào giai đoạn từ 1995 đến 2012. Những nhà nghiên cứu gọi Gen Z là thế hệ Phigital, tức là Physical + Digital, một cách gọi đầy… kỹ thuật số. Nếu thế hệ 7X, 8X nhiều trải nghiệm và năng động thì Gen Z sinh ra hoàn toàn trong thời đại Internet lẫn mạng xã hội đều đã ở đó. Chính vì vậy, đặc điểm đầu tiên đó là các bạn dành rất nhiều thời gian trên không gian ảo.
Gen Z còn được gọi là thế hệ Phigital. Một khảo sát của công ty Mc Kinsey & Company: “1/3 Gen Z khu vực châu Á-Thái Bình Dương dành nhiều hơn 6 tiếng mỗi ngày trên Internet. Tỉ lệ này tăng đáng kể so với thế hệ Millienials (22%) và thế hệ X (10%). Điều này cho thấy, đối với Gen Z, ranh giới giữa thế giới thực và ảo không nhiều, do đó các bạn dễ tin tưởng vào các nguồn thông tin trên mạng và vì vậy sẽ dễ rơi vào trạng thái thiếu chọn lọc, không có được chính kiến cho riêng mình”.
Tại Diễn đàn Đối thoại với Gen Z: Cá tính hay quái tính?, tự do và giới hạn, do Học viện Thanh Thiếu niên và Bạn trẻ - YES (Youth Empowerment School) tổ chức, những chuyên gia đã phác họa chân dung Gen Z với những mặt đối lập: Rất sáng tạo nhưng cũng rất nổi loạn, dành nhiều thời gian trong thế giới ảo nhưng lại khát khao những kết nối thật, đầy tự tin nhưng cũng không tránh khỏi những hoang mang về bản thân… Là thế hệ có kỹ năng công nghệ thông tin, kỹ thuật số tốt nhất. Các bạn là người tiếp cận các thông tin mới mẻ một cách nhanh nhất và do vậy các bạn cũng là những người sử dụng công cụ số để tạo ra các sản phẩm hoàn hảo nhất. Thần tượng của Gen Z không giống như ba mẹ ngày xưa, mà thần tượng của các em bây giờ là những youtuber, streamer...".
ThS Nguyễn Thúy Uyên Phương, nhà sáng lập Học viện YES "giải mã": “Các bạn dễ mất kết nối về cảm xúc lẫn tương tác với người khác ngoài đời thực. Bởi lẽ các bạn dành nhiều thời gian trên mạng, nên lâu dần những kỹ năng tương tác, kết nối ngoài đời thực sẽ ít dần đi. Nhưng cũng vì vậy, họ lại khao khát được kết nối với mọi người nhiều nhất. Khi kết nối trên mạng xã hội quá đủ đầy, Gen Z sẽ cần những kết nối thực thụ bên ngoài hơn, nhưng không phải không phải bạn trẻ nào cũng biết cách tương tác hoặc tự tìm kiếm được những kết nối đó.
Gen Z chịu áp lực về sự thành công cá nhân rất cao. Các bạn mong muốn được mọi người công nhận, có thể công nhận về khả năng, có thể về vẻ đẹp hình thể... Nhưng đừng tưởng thế hệ sinh ra trong thời đại số thì chỉ giao tiếp trong thời đại số mà các bạn vẫn khao khát tương tác, kết nối với con người thật. Ngoài ra, Gen Z cũng là thế hệ được thụ hưởng nền giáo dục đổi mới nên luôn trọng sự khác biệt của mỗi cá nhân và cũng đòi hỏi người khác có sự tôn trọng đó dành cho mình.
3 câu hỏi để Gen Z trưởng thành
Không phủ nhận Gen Z là thế hệ tương lai sẽ tạo ra được nhiều thay đổi lớn lao cho xã hội, tiềm năng của các bạn sẽ vươn xa nếu cha mẹ, các nhà giáo dục biết cách nhìn nhận và khai thác. Bạn trẻ Gen Z rất giỏi tìm tòi và làm ra những thứ mới, chẳng hạn như trong việc thiết kế. Các bạn có thể tự mình thiết kế hình ảnh hay dựng video clip, những kỹ năng mà các thế hệ trước thậm chí phải học trường lớp đàng hoàng mới có thể vận dụng.
Gen Z là thế hệ đầy sáng tạo, tự tin nhưng cũng lắm hoang mang về bản thân. ThS Thi Anh Đào – Giám đốc điều hành Isobar Vietnam, Top 30 under 30 do tạp chí Forbes bình chọn năm 2015, đưa ra một ví dụ: “Có thể thấy, các thế hệ trước làm trong lĩnh vực giải trí chưa có nhiều tác phẩm nghệ thuật bùng nổ và độc đáo như hiện nay. Các bài hát lấy chất liệu là các tác phẩm văn học dân gian thời xưa, theo tôi được biết, những ý tưởng đó đến từ những team rất trẻ, thuộc Gen Z. Các bạn đều có những ý tưởng vô cùng sáng tạo và quan trọng, biết làm mới những giá trị truyền thống mà các thế hệ khác thường hay phớt lờ, đó là điều vô cùng đáng quý”.
Vì tài năng và giàu sáng tạo, Gen Z cũng không tránh khỏi những mâu thuẫn về ý thức hệ với thế hệ trước. Không thể bắt bạn không được chơi điện thoại nếu mình suốt ngày cầm điện thoại trên tay, hay bắt các em phải có lý tưởng sống, đam mê dữ dội khi bản thân cũng đang không cố gắng trong công việc hay cuộc sống. Ở nhà trường hiện nay vẫn đang đặt nặng điểm số, dạy làm sao để đậu đại học, đậu tốt nghiệp. Nhưng cần phóng tầm nhìn thêm 20 - 30 năm nữa, khi đó thế giới sẽ ra sao, và chúng ta cần trang bị cho các bạn để thích nghi với những biến đổi đó. Với những kiến thức như hiện nay, các bạn đều có thể tự học bằng cách tìm kiếm thông tin trên mạng.
Dù sao, Gen Z vẫn hay hoang mang, chưa tìm được giá trị sống mà mình muốn theo đuổi, đó là hãy tích lũy thật nhiều trải nghiệm bên ngoài nhà trường, làm những điều các bạn yêu thích để chắt lọc điều mình cần và theo đuổi. Chính sự trải nghiệm, va chạm và kết nối với nhiều người sẽ giúp bạn trẻ Gen Z xác định được đâu là ranh giới mình nên có cho sự tự do đó. Những bậc phụ huynh, thay vì cha chạm, hãy giúp các Gen Z trả lời được được 3 câu hỏi: “Tôi là ai? Tôi giỏi về cái gì? Tôi ở đâu trong thế giới này".
