Thế hệ 8X sẽ nhớ nhiều đến Doroles O’Riordan

Doroles đang đến London, chuẩn bị cho buổi ghi âm album kế tiếp của nhóm thì bị phát hiện ra đã qua đời trong phòng khách sạn.

“Zombie” lừng danh

Thế hệ 8X sẽ nhớ nhiều đến The Cranberries qua những Zombie, Linger, Promises, When I’m Gone… Từ album đầu tay năm 1993, nhóm chưa gây được nhiều sự chú ý cho đến khi kênh MTV phát hiện và phát 2 MV Dreams và Linger liên tục. Đó là thời hoàng kim của MTV nên bệ phóng này nhanh chóng biến The Cranberries thành ngôi sao, nhất là khi album kế tiếp có bài Zombie lừng danh, được gần như tất cả các ban nhạc rock ở Việt Nam thời đó chơi lại.

Ca khúc bắt nguồn từ một vụ khủng bố ở Warrington (Anh) năm 1993 khiến 2 trẻ em bị thiệt mạng. Doroles nhìn thấy hình ảnh người mẹ thất thần trên truyền hình đã hết sức xúc động. Cô cũng hết sức giận dữ khi vụ khủng bố được tổ chức IRA cho là nhân danh Ai Len. “Tôi không phải là IRA, The Cranberries không phải là IRA, gia đình tôi không phải IRA. Tôi đã hát trong bài Zombie rằng “it’s not me, it’s not my family”. Đó không phải là Ai Len mà chỉ là mấy gã ngốc nào đó bám lấy quá khứ”.

Vào thời điểm đó, Zombie bị những lời nhận xét là phần lời quá ngây thơ và Doroles đã chọn đứng về một phía trong cuộc xung đột mà cô không hiểu rõ. Cô trả lời: “Tôi không quan tâm đó là Tin lành hay Thiên chúa giáo, tôi quan tâm đến việc có những người vô tội đã bị làm hại”. Ca khúc trở thành lời động viên cho những người vô tội đã bị kẹt giữa những xung đột bạo lực, như Doroles sau đó đã gửi tặng ca khúc này cho người dân ở Bosnia và Rwanda. Cô bày tỏ: “Ca khúc này không nhắc đến tên nhóm khủng bố hay tổ chức nào. Ca khúc của tôi không chọn phe nào để đứng. Đó chỉ là một ca khúc rất con người”.

Vùng lan tỏa

MV của Zombie được thực hiện bởi Samuel Bayer, người trước đó đã đạo diễn MV Smell Like Teen Spirits cho nhóm Nirvana. Ông đã đến tận Bắc Ai Len để quay lại những thước phim về sự xung đột nơi đây, trong đó có những hình ảnh trẻ em cầm súng. Và đó là lý do mà kênh BBC và kênh truyền hình quốc gia Ai Len là RTE đã từ chối chiếu MV này. Hai kênh này đã chọn chiếu hình ảnh nhóm nhạc đang biểu diễn. Tuy nhiên, MV gốc này vẫn được lan tỏa và cho đến nay đã được xem hơn 667 triệu lượt trên YouTube.

The Cranberries trở thành nhóm nhạc Ai Len có đĩa bán chạy nhì, chỉ sau nhóm U2. Nhưng rồi, dòng nhạc alternative rock mà họ chơi, dù rất đặc trưng vì pha thêm các chất nhạc Ai Len hoặc lối hát yodel, không còn hợp thời nữa. Nhóm tạm nghỉ, các thành viên theo đuổi sự nghiệp “solo” và giống như bất cứ nhóm nhạc nổi tiếng nào, họ chịu những áp lực về tâm lý trong cuộc sống riêng lẫn từ danh tiếng ngôi sao. 

Như đã nói ở trên, The Cranberries tác động khá nhiều đến thế hệ MTV giữa thập niên 1990, ảnh hưởng đến Sixpence Non The Richer hay mới hơn là Wolf Alice. Album mới của Eminem là Revival cũng có sử dụng lại đoạn hát của Doroles từ bài Zombie trong track nhạc In Your Head. Ngược lại, The Cranberries hát lại Fleetwood Mac, chịu ảnh hưởng từ The Smiths hay Sinead O’Connor. Những xâu chuỗi ảnh hưởng, tạo cảm hứng này là điều thường thấy trong âm nhạc. Nếu lỡ như thế hệ sau không tìm thấy được đồng cảm với những nền tảng hay tên tuổi gạo cội, có lẽ cũng không thể trách cứ họ.  

Những cuộc ra đi

Tuần trước, Eddie Clarke của nhóm Motorhead qua đời và đội hình kinh điển nhất của nhóm đều đã hội tụ bên kia thế giới: Giọng hát chính Lemmy và tay trống Phil Taylor đều đã qua đời năm 2015. Trong những người yêu nhạc ở Việt Nam, Motorhead không phải là cái tên đình đám ai cũng biết. Nhưng rất nhiều nhóm rock thuộc nhiều thể loại, miễn là “nhanh và mạnh”, từ Metallica, Napalm Death cho đến Slipknot, Asking Alexandria đều ít nhiều chịu ảnh hưởng, hoặc lấy cảm hứng chơi nhạc từ Motorhead. Motorhead, trái lại, không công nhận mình có ảnh hưởng gì đến heavy metal mà “tụi tui thích gần gũi với nhạc punk hơn”.

Với phong cách nhạc không hề thay đổi nhiều gì từ đầu đến cuối sự nghiệp, Motorhead tuyên bố: “Không sao hết, các biểu tượng nhạc rock thời xưa như Chuck Berry hay Little Richard có thay đổi gì đâu. Chúng tôi chơi những gì mình thích và có thể chơi tốt nhất”. Từ giữa thập niên 1970 trở về sau, trưởng nhóm Lemmy cho rằng, Motorhead là một nhóm nhạc rock n roll, chấm hết. “Đừng gọi tụi tui bằng mấy cái tên khác”. Nhưng dù cho Motorhead có được gắn vô nhãn nào thì họ cũng tạo cảm hứng cho rất nhiều ban nhạc và là điểm khởi đầu của ít nhất hai dòng nhạc là speed và thrash metal.

Cách đây 2 tuần, France Gall cũng qua đời. Với khoảng cách vài thế hệ và cả khoảng cách về ngôn ngữ, giọng hát nhạc Pháp này quá xa lạ với giới trẻ hiện tại. Nhưng ở thập niên 1960, France Gall có sự nghiệp rực rỡ như Britney Spears hay Katy Perry thời nay, với bài hát đầu tiên tung ra năm 16 tuổi và thành công lớn. Tên tuổi của bà lan rộng hơn ngoài nước Pháp sau khi thắng tại cuộc thi Eurovision năm 1965, dù phần trình bày ca khúc Poupée de cire, poupée de son của bà được cho là hát lạc giọng.

Một bài “hit” sau đó của bà, được viết bởi Serge Gainsbourg là Les Sucettes, với phần lời ẩn ý về dục tính đã ít nhiều gây sốc thời đó, không khác gì mấy với các nữ ca sĩ trẻ của làng nhạc Mỹ sau này. Có thể thấy, những gì làm mưa làm gió, thậm chí là trào lưu ở thời hiện tại, đều từng có một viên gạch khởi đầu ở những ngày đã xa.