Vì sao người trẻ dễ bị cuốn vào 'bão drama'?

Tọa đàm Người trẻ và văn hóa ứng xử giữa cơn bão drama diễn ra sáng 9/6 tại TPHCM. Chương trình do báo Tiền Phong phối hợp Đại học Hoa Sen tổ chức nhằm mổ xẻ hiện tượng "hóng drama" từ góc nhìn xã hội - truyền thông, qua đó nâng cao nhận thức, kỹ năng chọn lọc và ứng xử văn minh của người trẻ trên không gian mạng.

Ở vai trò diễn giả, Thạc sĩ, nhà nghiên cứu lâm sàng Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi - Giám đốc chương trình Tâm lý học kiêm Viện trưởng Viện tâm lý (Đại học Hoa Sen) - chia sẻ từ góc độ "Tâm lý học về kịch tính - Khi bình yên bị hủy hoại".

Vì sao mọi người cuồng drama?

Nhà nghiên cứu Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi cho biết ở góc độ tâm lý học thần kinh, tâm lý học hành vi dẫn đến sự gia tăng kích thích drama kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, đẩy con người vào trạng thái chiến đấu hoặc bỏ chạy. Khi đó, cơ thể phản ứng mạnh mẽ trước kích thích đe dọa, tạo cảm giác sống động, cảnh giác. Trong khi đó, trạng thái bình yên do hệ phó giao cảm điều khiển lại bị suy giảm.

"Con người có thể nghiện cảm giác kịch tính vì nó đánh thức cảm xúc mạnh, phá vỡ sự tĩnh lặng vốn dễ bị xem là buồn tẻ. Cá nhân cuồng drama và hủy hoại sự bình yên này bởi drama đóng vai trò như một kích thích khiến con người phản ứng theo thói quen, tạo chuỗi hành vi có tính lặp lại, khó kiểm soát", chị Dạ Thi nói.

Dưới góc độ tâm lý học, tâm lý học đám đông làm lây lan cảm xúc và bắt chước hành vi. Chuyên gia phân tích có 4 nhóm động cơ ứng xử với drama. Động cơ đầu tiên là hóng drama để bôi nhọ, hạ bệ danh tiếng của những nhân vật trong câu chuyện. Thứ hai là động cơ thăm dò thông tin. Ngoài ra còn có động cơ về sự vui thích thông qua hành vi được ủng hộ bởi nhóm. Cuối cùng là động cơ bảo vệ, gồm hành động cảnh báo các hành vi sai lệch, đóng góp và bảo vệ lợi ích của nhóm.

"Ngoài ra, những yếu tố như hoàn cảnh, quyền lực, và hệ thống xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì các hành vi cuốn vào drama như một dạng tự vệ hoặc khẳng định bản thân trong tập thể", nhà nghiên cứu Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi nói.

Cảm giác được người khác chú ý

Ở góc độ tâm lý cá nhân, chuyên gia nêu ba yếu tố “thiếu” khiến cá nhân dễ cuốn vào bão drama. Đó là thiếu rõ ràng về bản thân, cá nhân không biết mình là ai, họ cần mượn ý kiến từ người khác để xây dựng bản thân. Họ luôn né tránh nói về bản thân nên thay vì chia sẻ điều mình thấy xấu hổ lại chọn bàn tán người khác để tìm cảm giác an toàn.

Dưới góc độ tâm lý học, tâm lý học đám đông làm lây lan cảm xúc và bắt chước hành vi.

Cái thiếu thứ hai là thiếu tự tin về năng lực. Họ so sánh nhìn xuống bằng cách nhìn thấy người khác sai lầm, có điều gì đó tồi tệ hơn mình để tạm thời cảm thấy tự tin hơn, họ cảm thấy “có ích” khi tham gia và lan truyền thông tin trong nhóm khiến họ thấy mình có giá trị, được chào đón và cảm thấy mình “hữu ích” theo một cách nào đó.

"Cái thiếu thứ ba là thiếu kiểm soát cuộc sống. Nhiều người cảm thấy chủ động khi sở hữu và lan truyền thông tin về người khác, như đang nắm trong tay thông tin và kiểm soát được những gì đang diễn ra. Từ đó, họ có cảm giác mình có ảnh hưởng và được người khác chú ý, bù đắp cho cảm giác bị thụ động trong cuộc sống", chuyên gia lý giải.

Công chúng bị kích thích bởi drama là điều hiển nhiên và hết sức bình thường. Cơ sở lý giải cho tâm lý này là các kích thích liên tục từ truyền thông, tâm lý đám đông và sự thiếu hụt của cá nhân.

Ứng xử có trách nhiệm

Chuyên gia tâm lý Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi khẳng định drama là điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Tuy nhiên khi hóng drama, chúng ta nên trả lời câu hỏi: Những drama này thực sự có giá trị cho bản thân mình hay không, cũng như những drama này có làm chúng ta an yên, hòa bình cho mình và cho những người khác hay không?

"Khi quyết định thực hiện hành vi, chúng ta phải ý thức và chịu trách nhiệm về điều đó. Tại Đại học Hoa Sen, nhà trường luôn khuyến nghị sinh viên đưa ra ý kiến, nhưng phải đặt ra 5 câu hỏi. Đó là điều đó có thật sự là sự thật, có thực sự hữu ích, có truyền cảm hứng để tạo ra điều tốt đẹp không, có cần thiết không, cuối cùng là có tạo ra những tác động để thay đổi hay không", chuyên gia nêu giải pháp.

Các chuyên gia thảo luận sôi nổi. Ảnh: Ngô Tùng.

Thông qua tọa đàm do báo Tiền Phong phối hợp Đại học Hoa Sen tổ chức, mỗi người có thêm góc nhìn mới, từ đó hình thành cách tiếp cận có trách nhiệm hơn với drama và các hiện tượng mạng. Đó cũng là cách mỗi cá nhân chung tay xây dựng môi trường mạng lành mạnh, nhân văn.