Cây đại thụ trong làng tranh lụa
Họa sĩ Hồ Trọng Minh - Giảng viên Đại học Mỹ thuật Việt Nam thông báo họa sĩ Nguyễn Thụ trút hơi thở cuối cùng lúc 21h14 ngày 24/6. Ông hưởng thọ 93 tuổi.
Họa sĩ Nguyễn Thụ sinh ngày 12/12/1930 tại xã Đắc Sở, huyện Hoài Đức, Hà Nội trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng. Năm 1946, ông đi kháng chiến, tham gia thiếu sinh quân và làm họa sĩ phục vụ công tác tuyên truyền, cổ động cho kháng chiến chống Pháp.
Năm 1955, ông chính thức vào học hệ Trung cấp của Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (nay là trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam) cùng với các họa sĩ như Văn Đa, Quang Thọ… Sau đó ông theo học hệ cao đẳng khóa 1 của trường từ 1957-1962 và được giữ lại làm giảng viên.
 |
Họa sĩ Nguyễn Thụ - cây đại thụ trong làng tranh lụa. |
Năm 1984, ông được phong hàm Giáo sư, làm Hiệu trưởng Đại học Mỹ thuật Việt Nam từ 1985 đến 1992 sau 7 năm ở cương vị Phó hiệu trưởng. Ông được phong danh hiệu nhà giáo nhân dân vào năm 1989.
Họa sĩ Nguyễn Thụ giành được nhiều giải thưởng lớn của nhà nước, ngành mỹ thuật và nước ngoài như Huân chương Lao động hạng Nhì, Huân chương Chiến thắng hạng Ba, Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2001), Giải thưởng trong Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc: Giải Nhất (1980), Giải Nhì (1990, 1976), Giải Ba (1960). Ông cũng đạt nhiều giải thưởng nước ngoài và tham gia triển lãm, giảng dạy tại nhiều nước như Bulgaria, Nga, Đức, Pháp, Thái Lan… Tác phẩm của ông được lưu giữ trong nhiều bảo tàng quốc gia, bộ sưu tập cá nhân trong và ngoài nước.
Nói đến họa sĩ Nguyễn Thụ phải nhắc đến tranh lụa của ông với nhiều tác phẩm giá trị. Tuy nhiên tác phẩm để đời của ông lại là bức tranh cổ động Bác vẫn đang cùng chúng cháu hành quân được thực hiện cùng với họa sĩ Trần Huy Oánh vào năm 1970.
Có thể nói tranh lụa của Nguyễn Thụ rất khác với các bậc thầy trước đó như Nguyễn Phan Chánh, Trần Đông Lương, Nguyễn Tường Tam. Tranh của ông nhẹ nhàng thuần khiết và trữ tình.
"Các chi tiết khuôn mặt, bàn tay, bàn chân trong tranh Nguyễn Thụ dường như chỉ nắm bắt sao cho gần cấu trúc thực tế, hầu như không có những chi tiết vẽ sâu, không có sự chồng đè nét. Với nửa thế kỷ theo đuổi hội họa, tranh lụa Nguyễn Thụ có vị thế riêng trong nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại, một phong cách phương Đông trong dòng chảy mới và hướng về chủ nghĩa hiện đại phương Tây (Modern Art) mà hầu hết họa sĩ theo đuổi", nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng viết.
 |
Bức tranh cổ động Bác vẫn đang cùng chúng cháu hành quân nổi tiếng của họa sĩ Nguyễn Thụ thực hiện cùng họa sĩ Trần Huy Oánh vào năm 1970. |
Họa sĩ Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Điện ảnh, Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam - nhấn mạnh họa sĩ Nguyễn Thụ là người thầy vô cùng đáng kính trong giới mỹ thuật Việt Nam, là người tạo nên phong cách vẽ tranh lụa rất riêng biệt.
"Họa sĩ Nguyễn Thụ có nét vẽ giản dị, đôn hậu với những đề tài cũng rất giản dị và gần gũi, từ phong cảnh miền núi đến thiếu nữ miền núi. Ông xử lý kỹ thuật rất cao tay, sử dụng lụa Việt Nam, với kỹ thuật màu nước, tạo nên những tác phẩm tinh tế, mịn màng, óng ả, lên được từng thớ lụa, sợi lụa", họa sĩ Vi Kiến Thành chia sẻ.
Người thầy tận tuỵ, hiền từ
Họa sĩ Nguyễn Thụ là Nhà giáo Nhân dân, nguyên Hiệu trưởng Đại học Mỹ thuật Việt Nam trong nhiều năm. Ông có đóng góp rất lớn trong việc đào tạo nhiều thế hệ họa sĩ Việt Nam tài năng, được giới mỹ thuật kính trọng, nể phục.
Họa sĩ Vi Kiến Thành nhận định người thầy Nguyễn Thụ có phương pháp sư phạm giảng dạy rất hay, không bao giờ áp đặt ý kiến chủ quan, luôn gần gũi, tâm tình, gợi mở để sinh viên khai thác, phát huy được tới tận cùng cái tôi sáng tạo nghệ thuật. "Ông như người bạn, người đồng hành của sinh viên", Cục trưởng Vi Kiến Thành kể.
 |
Bức tranh Bác Hồ đi công tác của họa sĩ Nguyễn Thụ. |
Họa sĩ Hồ Trọng Minh theo học họa sĩ Nguyễn Thụ từ những năm 1990 khi anh mới bước chân vào đại học và sau đó học cao học năm 2009.
"Tại đại học, chúng tôi được thầy hướng dẫn vẽ lụa với cách vẽ không rửa, không nhuộm, sau đó lại được thầy dạy bồi tranh. Thầy khá kỹ trong việc chọn hồ và giấy bồi tranh, những tranh bồi theo cách của thầy không bị cứng đơ và mất hết xơ lụa. Lên cao học, thầy dạy vẽ hình họa và chuyên chất liệu lụa. Cách giảng dạy nhẹ nhàng, và thường ký họa cùng học viên ngay tại lớp", họa sĩ Hồ Trọng Minh chia sẻ.
 |
Bức tranh Làng ven núi được họa sĩ Nguyễn Thụ vẽ năm 1976. |
Anh vẫn nhớ mãi mái tóc bạc của họa sĩ Nguyễn Thụ dưới ánh nắng thu xuyên qua tán cây roi ở sân trường Yết Kiêu (Đại học Mỹ thuật Việt Nam - PV). Với mái tóc bạc, vẻ hiền từ, họa sĩ Hồ Trọng Minh ví họa sĩ Nguyễn Thụ như nhà hiền triết, một ông tiên.
"Phong cách sống Nguyễn Thụ vừa sang trọng vừa gần gũi. Thầy nói nhỏ nhẹ, chậm rãi nhưng rất rõ ràng. Từng lời góp ý đều mang tính gợi mở và tạo cảm xúc cho sinh viên. Chúng tôi học ở thầy nhiều điều từ nghề nghiệp tới cách sống. Nhưng với tôi có lẽ là ngưỡng mộ thầy tài năng và tâm hồn trong sáng, hồn hậu, một thế giới quan và nhân sinh quan rất nhân văn", họa sĩ Hồ Trọng Minh cho biết.
Lễ viếng họa sĩ Nguyễn Thụ diễn ra vào sáng 29/6 tại Nhà tang lễ Quốc gia (5 Trần Thánh Tông, Hà Nội).
