Sẽ xây dựng 'Vietnam Foundation' để tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu Việt Nam trên toàn cầu

Lê Vượng

04/11/2025 08:23

SVO - Sáng 3/11, tại tọa đàm "Di sản giáo dục và văn hóa Đông - Tây" (Văn Miếu - Quốc Tử Giám), GS. TS. Vũ Minh Giang đã chia sẻ thông tin quan trọng về chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: Việt Nam sẽ xây dựng "Vietnam Foundation" (Quỹ Việt Nam). Mục tiêu của quỹ là tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu về Việt Nam, không chỉ ở trong nước mà còn mở rộng ra cả nước ngoài, mở ra cơ hội hợp tác học thuật sâu rộng và "kết nối trí tuệ" toàn cầu.

Tọa đàm "Di sản giáo dục và văn hóa Đông - Tây là do Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám và các chuyên gia từ Đại học Columbia (Hoa Kỳ) phối hợp tổ chức, nằm trong chuỗi hoạt động Festival Thăng Long - Hà Nội 2025.

Buổi tọa đàm đã tập trung trao đổi về các di sản giáo dục cốt lõi, tìm ra những điểm tương đồng đáng ngạc nhiên. Các học giả từ Đại học Columbia đã nhấn mạnh sứ mệnh chung giữa Văn Miếu và các đại học phương Tây là cùng đào tạo ra những "công dân có nguyên tắc" và "những nhà lãnh đạo có đạo đức", rèn luyện một "tâm trí chân thành và vững vàng".

Về phía Việt Nam, các chuyên gia đã hệ thống lại lịch sử các mô hình giáo dục, từ triết lý Nho học truyền thống đến chính sách trong thời kỳ hội nhập. Với sự tương đồng trong giáo dục, cả hai bên đã vạch ra các hướng hợp tác cụ thể trong tương lai.

Mở đầu phần tham luận, GS. TS. Vũ Minh Giang - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo ĐHQGHN, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh rằng, lịch sử quan hệ Việt - Mỹ, dù có những nỗ lực kết nối sớm từ cả hai phía, đã tạo ra một "hố ngăn cách" sâu sắc do chiến tranh và những hiểu lầm. Thông điệp cốt lõi ông truyền tải là: Chúng ta không nên lấp đi cái hố đó, nhưng cũng "không được phép khoét rộng nó ra để giữ mãi cái hận thù". Thay vào đó, bài học lớn nhất là hai bên phải hợp tác "bắt một cái cầu qua cái hố ngăn cách đó", kiên trì tìm hiểu lẫn nhau và giải quyết bất đồng để cùng hướng tới tương lai.

Thách thức và cơ hội của Việt Nam học

Một trong những nội dung trọng tâm của tọa đàm là vị thế của ngành Việt Nam học trên trường quốc tế.

GS. TS. John Phan (Đại học Columbia) thẳng thắn chỉ ra một bất lợi lớn: dù di sản Việt Nam vô cùng phong phú, nhưng quá ít người trên thế giới biết đến những tên tuổi như Lê Lợi, Chu Văn An hay Hồ Xuân Hương". Ông so sánh với sự nổi tiếng của văn hóa Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, vốn đã thu hút được đầu tư quốc tế và phát triển một phần nhờ các chương trình học thuật mạnh tại các đại học hàng đầu phương Tây. Việt Nam đang "thiếu sự đại diện học thuật tương xứng theo cách này" .

GS. TS John Phan ví chương trình Nghiên cứu Việt Nam Toàn cầu (Global Vietnam Studies - GVS) tại Đại học Columbia như một "loa phóng thanh cho Việt Nam". Chương trình này đang đào tạo các nhà lãnh đạo tương lai bằng cách sử dụng chính di sản Việt Nam như thơ Trần Nhân Tông, quan điểm của Lê Quý Đôn, hay tư tưởng của Phan Bội Châu... với mục tiêu giúp họ "yêu Việt Nam".

Tuy nhiên, GS. TS John Phan cảnh báo chương trình GVS đang ở trong "tình trạng nguy hiểm" vì thiếu sự hỗ trợ bền vững. Ông bày tỏ hy vọng thiết lập một trung tâm Nghiên cứu Việt Nam Toàn cầu vĩnh viễn, sánh ngang hoặc vượt qua quy mô của các trung tâm nghiên cứu Trung Hoa hay Nhật Bản học tại Columbia.

Đáp lại lời kêu gọi hợp tác và trăn trở này, GS. TS. Vũ Minh Giang đã chia sẻ một tin vui mang tính chiến lược. Ông thông báo, Tổng Bí thư Tô Lâm mới đây đã có kết luận và chỉ thị rằng Việt Nam sẽ xây dựng "Vietnam Foundation" (Quỹ Việt Nam). Quỹ này sẽ có nhiệm vụ tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu Việt Nam, không chỉ ở trong nước mà cả ở nước ngoài.

GS. Giang cho biết, Tổng Bí thư đã chỉ đạo rằng nghiên cứu Việt Nam là "kết nối trí tuệ" và phải giúp trả lời các câu hỏi lớn: "Việt Nam đã từng là ai và Việt Nam sẽ là ai trong tương lai". Đây được xem là tín hiệu tích cực, mở ra cơ hội lớn cho sự hợp tác học thuật sâu rộng, đúng như tinh thần "hai hành trình, một khát vọng" của tọa đàm.