Khai thác chuyện tình đẹp nhất trong văn hóa dân gian
Tại tọa đàm Huyền thoại Dạ Trạch - Từ sử thi dân tộc đến ngôn ngữ điện ảnh do Đài PTTH Hà Nội tổ chức sáng 5/8, nhiều chuyên gia, nhà khoa học nhắc lại thực trạng khan hiếm phim lịch sử thực sự chất lượng, quy mô ở Việt Nam.
GS.TS. Vũ Minh Giang - Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam - thẳng thắn nêu lịch sử Việt Nam có 3 lần chiến thắng quân Nguyên Mông lẫy lừng nhưng không có nổi bộ phim nào hoành tráng. Ngay như phim Đêm hội Long trì được đánh giá thành công, nhưng thuyền rồng được cải tạo từ xe lội nước của quân đội, kinh phí đầu tư thấp. Điện ảnh lịch sử chưa được quan tâm đầu tư đúng mức.
“Ở Việt Nam, chủ đề lịch sử có tính huyền thoại được đưa vào văn học, cố định trong sử học được viết thành sách. Huyền tích cũng bước vào chính sử, quốc sử giúp cho những người sáng tạo nghệ thuật rộng đường sáng tạo. Văn hóa Việt Nam phong phú đa dạng đến độ còn dư địa tiếp tục khai thác trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật, song ngay cả sân khấu, điện ảnh cũng chưa có tác phẩm xứng tầm”, GS.TS Vũ Minh Giang nói.
Tọa đàm cũng là dịp để ê-kíp sản xuất phim lịch sử Huyền tình Dạ Trạch tham vấn ý kiến của các chuyên gia về xây dựng kịch bản, bối cảnh. Phim lấy cảm hứng từ truyền thuyết Chử Đồng Tử - một trong Tứ bất tử của văn hóa và tâm thức người Việt. Chử Đồng Tử là vị thánh tổ của doanh thương, có công lớn trong dẫn dắt người dân vùng đồng bằng Bắc bộ.
Huyền tình Dạ Trạch tái hiện chuyện tình nổi tiếng và đẹp nhất trong kho tàng văn hóa dân gian, cũng là hành trình từ thuở hồng hoang lập nghiệp của cộng đồng người Việt cổ.
Đạo diễn trẻ Tôn Nguyễn cho biết anh làm phim dựa trên niềm yêu thích với dòng phim lịch sử, từng đam mê những phim Việt như Đêm hội Long Trì, Tây Sơn hào kiệt… Tuy nhiên, đạo diễn cũng nhận định phim lịch sử Việt Nam chất lượng không cao.
Bắt tay làm phim về Chử Đổng Tử, đạo diễn gặp thách thức vì đề tài yêu cầu hàm lượng tri thức về lịch sử, văn hóa quá lớn. Trong khi đó, những thông tin về phục trang, bối cảnh, đạo cụ, tư liệu về hình ảnh gần như không có.
“Tôi không đặt niên đại nào vào phim, nhưng cố gắng đưa vào những nét đặc sắc của văn hóa Đông Sơn. Làm một bộ phim huyền sử, chúng tôi có thể hư cấu, phóng tác nhưng vẫn phải dựa trên căn cứ khoa học, khảo cổ”, Tôn Nguyễn nói.
Kinh phí không đo đếm được bằng tiền
Nhiều tham luận về khảo cổ, lịch sử của các chuyên gia đầu ngành là cơ sở tri thức và nền tảng tham khảo quan trọng cho quá trình xây dựng bối cảnh, kịch bản và chất liệu văn hóa trong dự án phim.
Trước đó, nhóm nghiên cứu của phim đã dành cả chục năm tìm tòi, đi nhiều bảo tàng trên thế giới để có thông tin dựng bối cảnh phim. Đạo diễn Tôn Nguyễn sưu tầm được hơn 20.000 hình ảnh của các hiện vật khảo cổ niên đại hơn 2.000 năm, làm căn cứ đưa ra tạo hình cho phim.
Kinh phí làm phim lịch sử luôn là bài toán đau đầu. Đạo diễn Huyền tình Dạ Trạch khẳng định chi phí gần như không thể đo được bằng tiền vì riêng khâu dựng đã rất tốn kém. Chưa kể, đạo cụ từ chiếc vòng tay nhỏ xinh mỗi thứ đều tính bằng tiền triệu.
Nhà sản xuất hé lộ phim có 4 bối cảnh chính là Kinh đô Văn Lang, đầm Dạ Trạch, làng Chử Xá (Gia Lâm) và một địa điểm quay ở Hưng Yên. Ê-kíp sẽ đi khoảng 5 tỉnh miền Bắc để làm phim. Đặc biệt, bối cảnh ở Hưng Yên được tiết lộ rất đẹp, nhìn từ trên cao như cánh chim đang bay.
Ông Nguyễn Kim Khiêm - Tổng Giám đốc, Tổng biên tập Đài phát thanh - truyền hình Hà Nội - cho biết phim Huyền tình Dạ Trạch có nguồn lực chính từ ngân sách, do TP Hà Nội đầu tư, khác với nhiều bộ phim lịch sử, dã sử chủ yếu do tư nhân rót vốn. Ông khẳng định bộ phim sẽ cung cấp hình dung gần nhất, đẹp nhất có thể để công chúng hiểu và tự hào về giai đoạn phát triển này. Câu chuyện Chử Đồng Tử - Tiên Dung được lan tỏa trong dân gian, khi bước lên phim được đặt trên nền tảng nghiên cứu khoa học, tư vấn của các nhà lịch sử, để kịch bản bám gần sát nhất với giá trị cốt lõi. Công nghệ trong phim được khai thác tối đa.
PGS.TS. Bùi Minh Trí - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh thành, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam - góp ý nhà làm phim cần đầu tư xây dựng bối cảnh, chú trọng nhỏ nhất từ đồ dùng, vật dụng. Công đoạn khó nhất là thể hiện đẳng cấp khi đề cập nhiều giai tầng khác nhau trong xã hội. Người Đông Sơn được mô tả thắt đáy lưng ong, trang phục cầu kỳ, trang sức phong phú.
NSND Trọng Trinh không bỏ sót tham luận và ý kiến nào của các nhà khoa học. Anh thừa nhận khá mông lung, không hình dung được một ông tù trưởng xưa kia như thế nào. Bởi hình dung về người Việt cổ vượt xa khả năng của chúng ta bây giờ. Đối với một vai diễn diện đại, diễn viên có trải nghiệm sẽ dễ dàng thể hiện hơn.
“Đối với nhân vật từ thời Đông Sơn cách chúng ta hàng nghìn năm, cách đi đứng, nói năng, hành động đều đòi hỏi cách tiếp cận, sự đầu tư tìm hiểu, sáng tạo rất lớn, làm sao khắc họa sinh động và không quá xa rời sự thực lịch sử. Tôi cảm nhận được sự đam mê, tâm huyết của nhà sản xuất, đạo diễn dồn vào bộ phim huyền sử này”, NSND Trọng Trinh nói.
Diễn viên Hiếu Nguyễn dù bận rộn với dự án phim vẫn bay ra Hà Nội chỉ trong vài tiếng để dự tọa đàm, lắng nghe các tham luận khảo cổ bổ ích về văn hóa Đông Sơn, nhà nước thời Hùng Vương. Anh chia sẻ với Tiền Phong về cơ hội tham gia bộ phim và quá trình chuẩn bị thể lực, vóc dáng để nhận vai.
Từ những phiên bản đầu tiên, đến thời điểm này, kịch bản phim Huyền tình Dạ Trạch có nhiều sự thay đổi để tiếp cận giới trẻ mà vẫn giữ được hồn cốt câu chuyện.
