10 năm áp đặt lệnh cấm
Thái Lan đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu các loại thiết bị TLĐT và phụ kiện từ năm 2014. Người bán có thể phải đối mặt với mức án lên đến 3 năm tù giam cùng/hay khoản tiền phạt 60.000 THB (hơn 44 triệu VNĐ), trong khi những kẻ buôn lậu có thể phải đối mặt với mức án lên tới 10 năm tù cùng/hay khoản tiền phạt lên đến 500.000 THB (hơn 367 triệu VNĐ).
Theo báo The Better, các cơ quan quản lý Thái Lan đã tăng cường công tác đấu tranh, trấn áp các tội phạm buôn lậu TLĐT. Tuy nhiên, các số liệu cung cấp từ các cơ quan chức năng cũng như số liệu khảo sát là bằng chứng cho thấy tỷ lệ người sử dụng TLĐT ở Thái Lan vẫn không ngừng tăng lên.
Tháng 3/2024, Chiến dịch TLĐT tử với sự phối hợp giữa Ban Bảo vệ Người tiêu dùng (OCPB) và Lực lượng cảnh sát Hoàng gia Thái Lan đã bắt giữ hơn 10,000 sản phẩm và phụ kiện tại các khu vực gần trường học và cao đẳng tại Bangkok. Các quan chức Thái Lan cho biết các thiết bị này không chỉ được giới trẻ Thái mua dễ dàng mà còn mua sỉ theo số lượng lớn để bán cho bạn bè.
 |
| Dù đã áp đặt lệnh cấm 10 năm qua, TLĐT vẫn được bày bán công khai rộng rãi tại Thái Lan (Ảnh chụp tại một cửa hàng ở Bangkok,nguồn: bangkokpost.com) |
Một khảo sát do một nhóm hành động vì lợi ích cộng đồng thực hiện năm 2022 cho thấy, có tới 700.000 người đang sử dụng TLĐT ở Thái Lan, tăng gấp 10 lần chỉ sau 7 năm so với khảo sát được thực hiện năm 2021.
Dưới góc độ tâm lý, các vụ bắt giữ gieo rắc nỗi ám ảnh lên người dùng TLĐT, tạo cảm giác việc sử dụng TLĐT như tội phạm. Thậm chí, quốc gia này còn có các hình thức phạt đôi khi còn nghiêm ngặt hơn so với hình phạt áp dụng cho một số loại ma túy ở các quốc gia khác.
Báo cáo kết quả bầu chọn các phương án mới
Hôm 15/1 vừa qua, Chủ tịch Ủy ban đặc biệt về Thuốc lá điện tử (KMT) của Quốc hội Thái Lan, TS. Niyom Wiwarathandithakul đã công bố báo cáo kết luận của nghiên cứu, đề xuất các phương án mới nhằm kiểm soát TLĐT và các sản phẩm thuốc lá mới khác hiệu quả hơn tại Thái Lan. Chủ tịch KMT khẳng định, hướng tiếp cận của Ủy ban này chú trọng vào mục tiêu bảo vệ giới trẻ khỏi đại dịch TLĐT một cách hiệu quả hơn, và hoàn toàn không có sự can thiệp từ ngành công nghiệp thuốc lá.
 |
| TS. Niyom Wiwarathandithakul, Chủ tịch Ủy ban đặc biệt về Thuốc lá điện tử (KMT) của Quốc hội Thái Lan công bố với báo chí về kết quả bầu chọn các phương án kiểm soát TLĐT mới vào ngày 15/1. |
TS. Niyom cũng cho biết, mặc dù Ủy ban không có thẩm quyền quyết định hướng tiếp cận cuối cùng, nhưng sẽ trình báo cáo chi tiết, toàn diện, đầy đủ lên để Chính phủ xem xét. Ông nhấn mạnh rằng mục tiêu chính của Ủy ban chính là để bảo vệ giới trẻ, thắt chặt việc thực thi pháp luật, lựa chọn cách hướng cận phù hợp với bối cảnh hiện tại của quốc gia.
Theo đề xuất của KMT có 3 phương án để Chính phủ cân nhắc. Phương án thứ nhất, TLĐT và tất cả các loại thiết bị TLNN đều là sản phẩm thuộc danh mục hàng hóa bất hợp pháp. Phương án này có thể được thực hiện theo hai cách: sửa đổi Đạo luật Hải quan theo điều 2560 (năm 2017) và Thông tư của Bộ Thương mại hiện hành, quy định người tàng trữ TLĐT sẽ vi phạm theo quy định của Luật Hải quan. Theo đó, sẽ ban hành luật mới ở cấp độ Đạo luật để đưa TLĐT, TLNN là sản phẩm bất hợp pháp.
Phương án thứ hai là chỉ đưa TLNN vào danh mục hàng hóa được quản lý bằng cách sửa đổi Đạo luật Hải quan theo điều 2560 (năm 2017) và Thông tư của Bộ Thương mại về việc chỉ định thuốc lá Barracuda (một hình thức khác của shisa); còn TLĐT vẫn là hàng cấm nhập khẩu vào Thái Lan theo điều 2557 (năm 2014).
Phương án thứ ba là Thái Lan sẽ đưa cả TLĐT và TLNN vào quản lý. Theo đó sẽ sửa đổi Thông tư của Bộ Thương mại để đưa cả hai sản phẩm này thành mặt hàng được phép nhập khẩu, sản xuất và phân phối, trong khi vẫn quy định thuốc lá baraku là mặt hàng bị cấm nhập khẩu. Đồng thời, sẽ ban hành Thông tư quy định TLLN là sản phẩm thuốc lá, theo đúng Quy định về Thuốc lá và Sản phẩm Thuốc lá. Theo đó là áp dụng Đạo luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và thi hành các biện pháp pháp lý theo Đạo luật Kiểm soát Sản phẩm Thuốc lá. Ngoài ra, còn có Luật Tiêu chuẩn Sản phẩm Công nghiệp, được sử dụng để quản lý tiêu chuẩn chất lượng của thiết bị và cấu thành của TLĐT và các hợp chất không chứa nicotine được sử dụng trong TLĐT.
Trong nội dung báo cáo về 3 phương án bao gồm cả ưu và nhược điểm của từng phương án cũng như kết quả bầu chọn từ nội bộ của Ủy ban. Hiện tại phương án cấm hoàn toàn tất cả thiết bị TLĐT, TLNN có 8 phiếu tán thành. Phương án hợp pháp hóa riêng TLLN nhận được 5 phiếu tán thành. Trong khi đó, phương án hợp pháp hóa tất cả các loại thiết bị TLLN, TLĐT nhận số phiếu tán thành cao nhất là 21 phiếu.
Được biết, KMT bao gồm 35 thành viên đại diện cho các cơ quan chính phủ, tổ chức dân sự, cơ quan hữu quan và cá nhân có kiến thức, kinh nghiệm về lĩnh vực thuốc lá mới cùng tham gia đóng góp ý kiến.
Trong báo cáo cũng nhấn mạnh, nếu vấn đề kiểm soát TLĐT vẫn tiếp tục bị bỏ ngỏ với lệnh cấm 10 năm qua, thì tình hình sẽ tiếp tục đem lại lợi thế giới buôn lậu trong và ngoài nước, bất chấp luật pháp. Tình trạng sản xuất TLĐT lậu trong nước như hiện nay cũng chỉ càng đem lại tổn thất cho Thái Lan...
