Sách hay

“Thoái thực ký văn“- Một tác phẩm giá trị mất gần 100 năm mới có bản dịch hoàn chỉnh

SVVN - Thoái thực ký văn là một bộ sách tổng hợp bách khoa thư có giá trị, ghi chép lại nhiều sự việc xếp theo từng loại, trải dài trên nhiều lĩnh vực. Thoái thực ký văn tuy được quan tâm và dịch từ sớm nhưng lại chưa từng có một bản dịch hoàn chỉnh. Gần 100 năm sau, bằng việc bám sát nguyên văn, so sánh đối chiếu với nhiều tài liệu sử khác, dịch giả Nhượng Lê đã hoàn thành bản dịch hoàn chỉnh Thoái thực ký văn.
Thoái thực ký văn có thể hiểu là “ghi chép những điều nghe thấy khi nghỉ việc quan về nhà”. Đây là một bộ sách dạng tổng hợp bách khoa thư, ghi chép nhiều sự việc lặt vặt xếp theo từng loại, gồm tám quyển như sau: 1. Phong vực: nói về cương vực, địa lý hành chính nước ta từ thời Hùng Vương đến thời Minh Mệnh, ngoài ra còn đề cập đến thiên văn, tiết khí, đường sá, núi sông, phụ chép về các nước Cao Man, Xiêm La, Miến Điện và một số tục lạ người man. 2, 3. Chế độ: nói về tước cấp, bổng lộc, khoa cử, binh chế, quan chế, lệ thuế, đàn miếu, lăng tẩm, áo mũ, lễ nhạc v.v... từ thời Lý đến thời Minh Mệnh. 4. Nhân phẩm: kể về các danh công cự khanh, những người có nhân phẩm khí tiết, trí tuệ mưu lược từ thời Trần đến thời Minh Mệnh. 5. Cổ tích: chép về các di tích, danh lam thắng cảnh, từ núi động sông hồ đến thành trì chùa miếu của nước ta, có phụ chép về núi sông và đê điều ở các tỉnh. 6. Trưng kỳ: chép các chuyện kỳ lạ, thần tiên ma quái có liên quan đến các nhân vật lịch sử. 7. Tạp sự: chép các chuyện vặt về thơ văn, khoa cử, nhân phẩm, xử án v.v… 8. Vật loại: ghi chép nhiều loài động, thực vật của nước ta.
“Thoái thực ký văn“- Một tác phẩm giá trị mất gần 100 năm mới có bản dịch hoàn chỉnh ảnh 1
Thoái thực ký văn là một tác phẩm có giá trị nên đã được giới nghiên cứu quan tâm và dịch từ rất sớm. Dù vậy, các bản dịch từ trước đến nay đều chưa hoàn chỉnh. Cố học giả Phan Khôi có trích dịch vài mẩu truyện đăng báo. Năm 1944, nhà xuất bản Tân Việt phát hành bản dịch của cố Giáo sư Nguyễn Đổng Chi và Nguyễn Lợi, nhưng mới chỉ có ba phần là Trưng kỳ, Tạp sự, Vật loại. Khoảng năm 1997, cố học giả Hoàng Văn Lâu dịch Mẫn Hiên thuyết loại của Cao Bá Quát, trong đó có chép lẫn hai phần Cổ tích và Nhân phẩm từ Thoái thực ký văn. Vì đây chỉ là phần chép lẫn nên không tránh khỏi sai khác thiếu sót so với tác phẩm chính thức. Ngoài ra một số mẩu truyện trong Thoái thực ký văn còn được trích dịch in trong các sách như Tuyển tập truyện ma Việt Nam, Truyện Việt Nam thế kỷ 19 v.v… Tóm lại, Thoái thực ký văn tuy đã được dịch từ rất sớm nhưng mới chỉ rải rác, cho đến nay vẫn chưa có một bản dịch hoàn chỉnh nào. Với một tác phẩm có giá trị như vậy, việc dịch đầy đủ trọn vẹn là điều nên làm. Trong quá trình chuyển ngữ cuốn sách, nhiều bản chép tay và tư liệu đã được tìm kiếm nhằm sử dụng để so sánh đối chiếu. Có thể nói, tác phẩm Thoái thực ký văn đã được tập hợp và dịch gần như trọn vẹn nguyên văn.
Về việc phân chia nội dung, cuốn sách được chia làm bảy chương theo đúng bảy mục mà tác giả đã chia. Trong từng chương dịch giả chia thêm các mục nhỏ để người đọc tiện theo dõi.
Ngoài việc bám sát nguyên văn, dịch giả còn đối chiếu với nhiều bộ sử khác của cả Việt Nam lẫn Trung Quốc để có được bản dịch hoàn thiện và đầy đủ chú thích.


VỀ TÁC GIẢ

Trương Quốc Dụng (1797-1864) là bậc danh thần thời Nguyễn, làm quan trải ba đời vua Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức. Xuất thân trong một gia đình Nho học, ông là người học rộng, ham đọc sách, đặc biệt giỏi về thiên văn lịch số. Trong đời làm quan được đi khắp Bắc, Trung, Nam nên kiến văn lịch duyệt khá nhiều. Đại Nam nhất thống chí có chép: “Ông tính liêm khiết, giữ được phong độ. Lúc làm ở bộ Hình, nhiều án được ông điều tra ra sự thực. Ông học rất rộng, lại rất giỏi môn chiêm tinh.” Còn Đại Nam liệt truyện nhận xét về ông như sau: “Quốc Dụng là người trầm tĩnh, dẫu làm quan song chưa từng rời quyển sách, mọi người đều suy tôn là học rộng. Tương truyền nhà làm lịch bị thất truyền, khi Quốc Dụng làm quản lĩnh Khâm thiên giám, hằng ngày truyền dạy cho, đến nay mới nối được nghề học ấy. Quốc Dụng ngày thường có kiến văn được điều gì đều ghi chép cả, có tập Thoái thực ký văn truyền lại ở đời.”

Ngoài việc tham gia biên soạn các sách như Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam thực lục, Chiếu biểu luận thức, Văn quy tân thể… ông còn có những tác phẩm riêng bằng cả chữ Hán và chữ Nôm, nổi bật có Trương Nhu Trung thi tập và đặc biệt là Thoái thực ký văn.

MỚI - NÓNG

Có thể bạn quan tâm

Đi qua nhọc nhằn để giữ lời thề trắng

Đi qua nhọc nhằn để giữ lời thề trắng

SVVN - Không phải ai cũng bắt đầu hành trình trở thành bác sĩ với đôi chân vững vàng và tuổi trẻ phía trước. Có người bắt đầu bằng đôi chân khập khiễng và đôi tay từng bê gạch kiếm sống qua ngày. Ở tuổi 45, Nguyễn Viết Thành – người đàn ông mang trong mình một khiếm khuyết cơ thể – bước vào giảng đường Y khoa với mong muốn được hiểu hơn về sức khỏe, về con người, và về cách mà tri thức có thể góp phần xoa dịu nỗi đau. 
Trung tá Hoàng Trường Giang – Nhà báo nặng lòng với những phận đời yếu thế

Trung tá Hoàng Trường Giang – Nhà báo nặng lòng với những phận đời yếu thế

SVVN - Trung tá, nhà báo Hoàng Trường Giang đã có 18 năm công tác tại Báo Quân đội nhân dân, tờ báo hai lần anh hùng của những người cầm bút hai lần chiến sĩ. Và cũng trong từng ấy năm, anh lặng lẽ thực hiện hàng chục công trình thiện nguyện, giúp đỡ hàng vạn trẻ em nghèo có thêm cơ hội đến trường, nhiều gia đình hoàn cảnh khó khăn được hỗ trợ... Với anh, công việc làm báo không chỉ để phản ánh thông tin, mà còn để kết nối, sẻ chia và nhân lên những điều tử tế.
Nguyễn Đắc Quý – Chàng trai Huế thắp sáng những phận đời lặng thầm

Nguyễn Đắc Quý – Chàng trai Huế thắp sáng những phận đời lặng thầm

SVVN - Không ồn ào, chẳng phô trương, Nguyễn Đắc Quý – một chàng trai gốc Huế – đang lặng lẽ vun đắp hành trình thiện nguyện giữa lòng Sài Gòn. Ở tuổi chưa tròn 30, Quý đã kết nối hàng ngàn tình nguyện viên và trở thành một nhân tố nòng cốt của Quỹ Từ thiện & Bảo trợ Xã hội Vầng Trăng Khuyết.
'Tôi lựa chọn trở về': Hành trình ngược chiều giữa thời đại số

'Tôi lựa chọn trở về': Hành trình ngược chiều giữa thời đại số

SVVN - Trong khi nhiều người trẻ đổ ra thành phố để tìm kiếm cơ hội lập nghiệp, Quang Hải – một chàng trai quê ở Hòa Bình – lại chọn cách quay về. Từ bỏ cuộc sống đầy đủ ở Hà Nội, anh tìm lại chính mình nơi thôn dã, bắt đầu lại bằng những điều bình dị nhất. Cuộc hành trình ngược dòng ấy không hề dễ dàng, nhưng chính sự chậm rãi, kiên nhẫn và chân thành đã giúp anh khơi mở một cuộc đời đáng sống hơn.
Hãy để thành công đến đúng lúc: Hành trình bứt phá của chàng sinh viên trường làng

Hãy để thành công đến đúng lúc: Hành trình bứt phá của chàng sinh viên trường làng

SVVN - Không có điểm xuất phát thuận lợi, không nổi bật giữa bạn bè đồng trang lứa, nhưng Đàm Đức Bình (2001) – cựu sinh viên Trường Đại học Ngoại thương – đã chọn cho mình một lối đi khác: âm thầm học hỏi, kiên nhẫn trau dồi, và đợi đến ngày bản thân sẵn sàng ‘bung sức’. Ba năm lặng lẽ không khiến Bình chùn bước, ngược lại, đó chính là nền móng cho cú bứt phá ngoạn mục ở năm cuối đại học – mở ra cánh cửa bước vào chương trình thạc sĩ tại VinUniversity.
Giải Pickleball Việt Nam – Cúp Hyundai Thành Công 2025: Bước ngoặt của một môn thể thao mới tại Việt Nam

Giải Pickleball Việt Nam – Cúp Hyundai Thành Công 2025: Bước ngoặt của một môn thể thao mới tại Việt Nam

SVVN - Giải Pickleball Việt Nam – Cúp Hyundai Thành Công 2025 chính thức khởi động tại Hà Nội, đánh dấu lần đầu tiên một giải đấu quy mô lớn của bộ môn Pickleball được tổ chức tại Việt Nam. Sự kiện hứa hẹn tạo cú hích thúc đẩy phong trào thể thao mới mẻ này lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng.