Thưa Luật sư Đường Nam Khánh, trong bối cảnh nhiều KOL, KOC trẻ tuổi, đặc biệt là sinh viên được mời quảng cáo sản phẩm qua mạng xã hội, theo ông, những rủi ro pháp lý lớn nhất mà họ có thể đối mặt nếu quảng cáo cho các sản phẩm không đảm bảo chất lượng là gì? Và các bạn trẻ cần lưu ý những điều khoản nào trong hợp đồng quảng cáo để tự bảo vệ mình?
Luật sư Đường Nam Khánh: Các rủi ro pháp lý mà các KOL, KOC trẻ tuổi, đặc biệt là sinh viên, có thể gặp phải khi quảng cáo sản phẩm không đảm bảo chất lượng bao gồm trách nhiệm hình sự, trách nhiệm hành chính và ảnh hưởng nặng nề đến uy tín cá nhân. Ví dụ điển hình là trường hợp của Quang Linh Vlog hiện tại. Khi một KOL, KOC quảng cáo cho sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc không đạt tiêu chuẩn, họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu sản phẩm gây hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng. Nếu mức độ vi phạm nhẹ hơn, họ vẫn phải đối mặt với các hình phạt hành chính và chịu ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh cá nhân, mất đi những thành quả mà họ đã xây dựng.
 |
Luật sư Đường Nam Khánh - Đoàn Luật sư Hà Nội. (Ảnh: NVCC) |
Theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP, quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng sản phẩm có thể bị phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng (Khoản 5 Điều 34). Đối với các sản phẩm như thực phẩm chức năng, nếu quảng cáo gây hiểu nhầm có tác dụng như thuốc chữa bệnh, mức phạt có thể từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng (Điểm b Khoản 4 Điều 52).
Ngoài ra, nếu hành vi quảng cáo sai sự thật được thực hiện lặp lại nhiều lần, gây ra hậu quả nghiêm trọng, thì cá nhân có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015. Hình phạt bao gồm phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
Quan trọng hơn, nếu hành vi quảng cáo sai sự thật gây thiệt hại cho người tiêu dùng, cá nhân vi phạm phải bồi thường thiệt hại theo Điều 11 Luật Quảng cáo 2012 và các quy định liên quan trong Bộ luật Dân sự 2015. Vì vậy, các bạn sinh viên cần cực kỳ cẩn trọng khi nhận lời quảng cáo các sản phẩm mới.
Để bảo vệ mình, các bạn trẻ cần đặc biệt lưu ý các điều khoản trong hợp đồng quảng cáo. Trước hết, cần kiểm tra kỹ lưỡng giấy phép kinh doanh của đơn vị thuê quảng cáo, nguồn gốc sản phẩm, chứng nhận chất lượng, cũng như lịch sử hoạt động của nhãn hàng xem có từng xảy ra bê bối hay không. Hợp đồng phải quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên, bao gồm cả việc bên thuê quảng cáo phải cung cấp thông tin trung thực, chính xác về sản phẩm. Ngoài ra, các bạn cũng cần yêu cầu đơn vị thuê quảng cáo cam kết đảm bảo chất lượng sản phẩm theo đúng nội dung quảng cáo đã thỏa thuận.
Trong trường hợp một sinh viên được mời hợp tác cùng đứng tên sản xuất hoặc kinh doanh một sản phẩm mới, như trường hợp của Quang Linh Vlog, theo ông, các bạn cần chú ý đến những yếu tố pháp lý nào để tránh rơi vào tình trạng bị lừa đảo hoặc phải chịu trách nhiệm pháp lý ngoài ý muốn?
Luật sư Đường Nam Khánh: Đối với sinh viên được mời hợp tác sản xuất hoặc đứng tên kinh doanh sản phẩm, điều đầu tiên cần xem xét là tính hợp pháp của sản phẩm và nhà sản xuất. Các bạn phải kiểm tra kỹ giấy phép kinh doanh, chứng nhận chất lượng sản phẩm, các hợp đồng hợp tác giữa bên sản xuất và bên mời hợp tác. Việc xem xét lịch sử hoạt động của doanh nghiệp và tìm hiểu xem liệu sản phẩm đã từng gặp phải bê bối hay không cũng là điều cần thiết.
Các bạn cần đảm bảo hợp đồng quy định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên, đặc biệt là những cam kết liên quan đến chất lượng sản phẩm và mức độ chịu trách nhiệm khi xảy ra sai phạm. Những điều khoản liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ, phạm vi hợp tác và thời hạn hợp tác cần được nêu rõ trong hợp đồng. Nếu có thể, hãy nhờ đến sự tư vấn của các luật sư hoặc chuyên gia pháp lý trước khi đặt bút ký kết.
Luật sư có thể chia sẻ rõ hơn về trách nhiệm pháp lý của các KOL, KOC là sinh viên nếu vô tình quảng cáo cho sản phẩm sai sự thật hoặc không đạt chất lượng? Liệu có sự khác biệt nào trong quy định pháp luật đối với các bạn trẻ còn đang trong quá trình học tập so với những người đã hoạt động chuyên nghiệp lâu năm?
Luật sư Đường Nam Khánh: Theo quy định pháp luật, khi một KOL, KOC đủ 18 tuổi và có đầy đủ hành vi dân sự, họ phải chịu trách nhiệm pháp lý như mọi cá nhân khác, dù đang là sinh viên hay đã hoạt động chuyên nghiệp lâu năm. Nếu quảng cáo sai sự thật hoặc không đạt chất lượng gây ra hậu quả nghiêm trọng, họ có thể phải đối mặt với các hình phạt hành chính hoặc thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự.
 |
Theo Luật sư Đường Nam Khánh, các trường hợp có tầm ảnh hưởng rộng như Quang Linh Vlog sẽ phải chịu mức độ răn đe nghiêm khắc hơn từ cơ quan pháp luật để làm gương. (Ảnh: Bộ Công An) |
Tuy nhiên, điểm khác biệt chính là mức độ ảnh hưởng và uy tín. Những người có tên tuổi và tầm ảnh hưởng rộng như Quang Linh Vlog sẽ phải chịu mức độ răn đe nghiêm khắc hơn từ cơ quan pháp luật để làm gương. Với các bạn sinh viên, mức phạt có thể nhẹ hơn nếu chứng minh được rằng hành vi vi phạm xảy ra do thiếu hiểu biết hoặc vô ý.
Với những bạn sinh viên mới nổi lên qua mạng xã hội và chưa có nhiều kinh nghiệm làm việc với nhãn hàng, theo ông, đâu là các kỹ năng pháp lý cơ bản mà họ cần trang bị để bảo vệ bản thân khi nhận lời mời quảng cáo hoặc hợp tác kinh doanh? Ông có thể gợi ý cách thức kiểm chứng sản phẩm trước khi nhận lời quảng cáo không?
Luật sư Đường Nam Khánh: Các bạn sinh viên cần trang bị kiến thức cơ bản về pháp lý khi làm việc với nhãn hàng. Đầu tiên là hiểu rõ hợp đồng quảng cáo: kiểm tra kỹ điều khoản về quyền và nghĩa vụ của các bên, đặc biệt là các cam kết về chất lượng sản phẩm. Đồng thời, cần tìm hiểu các tiêu chuẩn pháp lý liên quan đến sản phẩm được quảng cáo như giấy chứng nhận chất lượng, nguồn gốc xuất xứ, giấy phép lưu hành, đặc biệt với những sản phẩm tiêu dùng trực tiếp như thực phẩm hoặc mỹ phẩm.
Một cách tốt nhất để kiểm chứng sản phẩm là tìm hiểu các phản hồi của người tiêu dùng trước đó hoặc thử nghiệm sản phẩm nếu có thể. Tránh nhận quảng cáo các sản phẩm chưa từng xuất hiện trên thị trường hoặc không có thông tin rõ ràng về nguồn gốc, chất lượng.
Ông có lời khuyên nào dành cho các bạn trẻ đang là KOL, KOC nhưng chưa có kiến thức pháp lý vững vàng, đặc biệt là trong việc phân biệt các hành vi quảng cáo vi phạm pháp luật? Việc học hỏi kiến thức pháp lý để tự bảo vệ bản thân có thể bắt đầu từ đâu và như thế nào?
Luật sư Đường Nam Khánh: Lời khuyên của tôi dành cho các bạn trẻ là đừng vội vàng chạy theo lợi nhuận trước mắt mà đánh đổi uy tín và danh dự bản thân. Để bảo vệ mình, các bạn nên quảng cáo những sản phẩm đã có thương hiệu, nguồn gốc rõ ràng hoặc được các chuyên gia uy tín kiểm chứng.
Lời khuyên của tôi dành cho các bạn trẻ là đừng vội vàng chạy theo lợi nhuận trước mắt mà đánh đổi uy tín và danh dự bản thân. Để bảo vệ mình, các bạn nên quảng cáo những sản phẩm đã có thương hiệu, nguồn gốc rõ ràng hoặc được các chuyên gia uy tín kiểm chứng.
Việc học hỏi kiến thức pháp lý có thể bắt đầu từ việc tìm hiểu các văn bản pháp luật cơ bản liên quan đến quảng cáo và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tham gia các khóa học ngắn hạn về kỹ năng pháp lý, hoặc đọc các tài liệu hướng dẫn từ các tổ chức uy tín cũng là cách tốt để trang bị kiến thức.
Quan trọng hơn cả, hãy luôn yêu cầu bên đối tác cung cấp đầy đủ giấy tờ chứng minh chất lượng sản phẩm và đảm bảo các điều khoản hợp đồng rõ ràng, minh bạch trước khi đặt bút ký kết.
Trân trọng cảm ơn ông!
